در آخرالزمان متاسفانه وضع دگرگون مى شود و برخی عالمان آن روزگار به گونه ی دیگری عمل خواهند کرد. رسول خدا(ص) در این باره مى فرمایند: «فقیهان آن روزگار، بدترین فقیهانى اند که در زیر آسمان به سر مى برند. فتنه و آشوب، از آنان آغاز مى شود و به آنان نیز بازمى گردد.»(ثواب الاعمال، ص 301؛ جامع الاخبار، ص 129؛ بحارالانوار، ج 52، ص 190) امیرالمومنین علی (ع) در توصیف علما و فقها می فرمایند: «فقها به دروغ تمایل نشان می دهند و علما به شک و تردید تمایل نشان می دهند.»(الزام الناصب، ص207؛ روزگار رهایی782) و طبق بعضی روایات این گروه اولین کسانی هستند که با امام زمان(عج) مقابله می کنند. در روایتی رسول خدا(ص) دلشان از عالمان بی عمل روزهای آخرالزمان به درد می آید و می فرمایند: «بعد از من پیشوایانی پدید می آیند که چون برفراز منبر قرار بگیرند سخنان حکمت آمیز می گویند، چون از منبر پائین آمدند نور حکمت و ایمان از آنها گرفته می شود، چنین دانشمندانی از مردار پلیدتر هستند.»( بشاره الاسلام ، صفحه 132 و الزام الناصب صفحه 195).
بر این اساس از جمله حوادث بسیار عجیبی که در آخرالزمان روی خواهد داد، مسخ شدن برخی عالمان بدعتگزار در دین است. هنگامی که زمان قیام امام مهدی(علیه السّلام) نزدیک شد، گروهی از دست اندرکاران امور دینی و فرهنگی، بر اثر ترویج نوآوری های غیر دینی و به بازی گرفتن دین، در صورت و سیرت بوزینه و خوک می گردند، و بدین گونه، در میان مردم رسوا می شوند.
رسول خدا(ص ) فرمود: در آخر این امّت، خسف، مسخ و قذف خواهد بود...(کنز العمّال، ج 7، جزء 14، ص 123، ح 38714.). مراد پیامبر اکرم از «آخر این امّت»، مسلمانانی است که در آخرالزمان زندگی می کنند.
خَسْف، فرورفتن چیزی در زمین یا غرق شدن آن در آب است. مَسْخ، دگرگونی صورت و سیرت چیزی است به شکلی جز آنچه هست؛ مانند مبدّل شدن انسان اهلی دوپا به حیوان وحشی چهارپا. قَذْف، پرتاب کردن چیزی از مکانی به مکانی دیگر است؛ مانند سنگ باران، بمب باران و موشک باران( روزگار رهائی، ج 2، ص 854، بخ 17،).
محمّد بن مُسلِم گفت: مردی از امام صادق(ع) پرسید: قیام کنندۀ شما کی ظاهر می شود؟ فرمود: هنگامی که گمراهی زیاد و هدایت کم شود؛ ستم و تباهی بسیار و درستی و راستی اندک گردد؛ مردان به مردان و زنان به زنان بسنده کنند؛ فقها به دنیا روی آورند و بیشتر مردمان به شعرها و شاعران گرایند؛ گروهی از اهل بدعت ها مسخ شوند، به گونه ای که بوزینه و خوک گردند...(گزیدۀ کفایة المهتدی، ص 286، ذیل ح 39).
ابن عبّاس از حادثۀ مسخ شدن بعضی از دانشمندان دین در زوراء، در پیِ وزیدن بادی سرخ در این شهر، خبر داده است: باد سرخی در زوراء می وزد که مردم نمی شناسندش. پس به عالمانشان پناه می برند و چنین می یابند که آنان بوزینگان و خوکانی گشته اند که صورتهاشان سیاه و چشمهاشان کبود است(التشریف بالمنن، ص 283، ب 72، ح 410، فتن سُلَیلی).
هرچند به طور قطعی نمی دانیم که مراد از «زوراء» در کلام ابن عبّاس، شهر بغداد یا منطقۀ «پشت ری» (بخش شمالی تهران جدید) است، از دو سخن امام صادق(ع) هویداست که عذاب مسخ، در پشت ری (تهران) هم واقع خواهد شد. اَعمَش از امام صادق(ع) نقل کرده است: ... اهل شهری که «ری» نامیده می شود. ایشان دشمنان خدا، دشمنان رسول او و دشمنان خاندان وی هستند و جنگ با خاندان رسول خدا(ص ) را جهاد و مال ایشان را غنیمت می پندارند و برای ایشان (اهل ری) عذاب خوارشدن در زندگی دنیا و آخرت بوده و برای ایشان عذابی ماندگار است...( بحار الأنوار، ج 57، ص 206، ب 36، ح 5 .).
ابو بصیر می گوید: به ابو عبدالله(ع ) گفتم: سخن او (خداوند) عزّوجلّ: «عذاب خوارشدن در زندگی دنیا...»(سورۀ فصّلت، آیۀ 16.)، آن عذاب خوارشدن در دنیا چیست؟ فرمود:« ای ابا بصیر، چه خواری ای سخت تر از آنکه مرد در خانه، سراپرده، کنار برادرانش در میان خانواده اش باشد و ناگهان اهل خانه بر او گریبان چاک داده و یاری طلبند. مردم بپرسند: چه شده؟! گفته شود: فلانی همین الآن مسخ شد! پس گفتم: [مسخ] پیش از قیام قائم یا پس از آن [خواهد بود]؟ فرمود: نه، بلکه پیش از آن [خواهد بود] ( الغیبة، ص 269، ب 14، ح 41.).
گفتنی است، اگرچه در روایات اسلامی به زمان دقیق وقوع عذاب مسخ اشاره نشده است، به نظر می رسد این حادثۀ شگفت در ماه رمضان سال پیش از قیام امام مهدی(عج) رخ خواهد داد. نیز شایستۀ یادآوری است، چنان که در قرآن کریم، آمده، قوم عاد از جملۀ امّتهایی است که در گذشته گرفتار عذاب مسخ شده اند:امّا قوم عاد، پس به ناحق در زمین تکبّر ورزیدند ... در نتیجه، در روزهایی شوم، تندبادی بر آنان فرستادیم تا به ایشان عذاب خوارشدن در زندگی دنیا را بچشانیم، و بی گمان، عذاب آخرت خوارکننده تر خواهد بود...(سورۀ فُصّلت، آیۀ 6- 15.).
