کاهش تولید یا ترشح بزاق (Decreased salivation) همچنین گزروستومیا (خشکی دهان به دلیل فقدان ترشح طبیعی) هم نامیده می شود.
بررسی تاریخچه: درباره زمان شروع و مدت خشکی دهان و کاهش ترشح بزاق سؤال کنید. تاریخچه دارویی بیمار را ثبت کنید. تعیین کنید چه عواملی آن را بدتر یا بهتر می کنند. درباره سوزش یا خارش چشم ها و تغییرات در حس بویایی یا چشایی سؤال کنید. درباره دستکاری های اخیر مربوط به دهان و دندان سؤال کنید.
بررسی جسمی: دهان را از لحاظ ناهنجاری ها مشاهده کنید. چشم ها را از لحاظ تحریک ملتحمه، پلک های خشک و ضخیم شدن بافت پوشاننده قرنیه مشاهده کنید. آزمون های ساده ای برای کشف آسیب بویایی و چشایی انجام دهید. غده های بناگوشی و زیرفکی را از لحاظ بزرگی بررسی کنید. نواحی بزرگ و حساس را در طول گردن لمس کنید.
علل
1- کم آبی: کاهش ترشح بزاق دهان باعث خشکی غشاهای مخاطی دهان می شود. سایر یافته ها شامل: کاهش خاصیت ارتجاعی پوست، کاهش برون ده ادرار، کاهش فشار خون، افزایش تعداد ضربان قلب و تب خفیف می باشد.
2- فلج عصب صورتی: کاهش ترشح بزاق دهان ، کاهش حس چشایی و کاهش حرکت عضلات صورتی رخ می دهد. طرف مبتلای صورت ممکن است فرونشسته و ظاهری ماسک مانند دارد.
3- انسداد مجرای بزاق: کاهش ترشح بزاق همراه با درد و تورم موضعی صورت یا گردن وجود دارد. در زمان خوردن یا نوشیدن نشانه ها بسیار قابل توجه می باشد.
4- سندرم شوگرن: کاهش ترشح از غدد اشکی، بنا گوشی و زیر فکی موجب کاهش یا عدم ترشح بزاق و خشکی چشم ها همراه با احساس وجود سنگ ریزه و سوزش مداوم چشم ها می شود. همچنین خشکی بینی، دستگاه تنفس، پوست و مهبل ممکن است رخ دهد. یافته های دهانی شامل: اشکال در جویدن، صحبت کردن و بلع به علاوه زخم های لب و مخاط ها است. یافته های دیگر شامل: بزرگی غدد بناگوشی و تحت فکی، خشکی بینی، خونریزی از بینی، خستگی، خواب آلودگی، سرفه بدون خلط، ناراحتی شکمی و پرادراری می باشد. علائم و نشانه های آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات بافت همبند ممکن است رخ دهد.
5- سایر علل: داروها: آنتی کلی نرژیک ها، آنتی هیستامین ها، ضد افسردگی سه حلقه ای، فنوتیازین ها، کلونیدین و مسکن های مخدر ممکن است منجر به کاهش ترشح بزاق دهان گردد. این اثر بعد از توقف درمان ناپدید می شود. پرتودرمانی وسیع دهان، صورت یا گرافی از دندان ممکن است باعث کاهش موقت ترشح بزاق شود.
درمان کاهش ترشح بزاق دهان
مراقبت های پرستاری: زمان زیادی را برای صحبت کردن، خوردن و بلعیدن صرف کنید.
نکاتی راجع به کودکان: تنفس از راه دهان و مصرف آنتی کلی نرژیک ها از علل کاهش ترشح بزاق دهان در کودکان است.
آموزش به بیمار: روش های کاهش خشکی دهان را شرح دهید. به بیمار درباره بهداشت مناسب دهان و مراقبت از دندان آموزش دهید. استفاده مناسب از پیلوکارپین را توضیح دهید.
تشخیص
بررسی غدد بزاقی و دهانه مجاری غدد بزاقی: هنگامی که بیمار کاهش ترشح بزاق را گزارش می کند، غدد بناگوشی و زیر فکی را از نظر بزرگی و دهانه های مجرا از نظر جریان بزاق بررسی کنید. برای کشف یک غده بناگوشی بزرگ از بیمار بخواهید تا دندان هایش را روی هم جفت کند. بدین طریق عضله ماضغه منقبض می شود. سپس مجرای بناگوش را (پنج سانتی متر طول دارد) لمس کنید. شما باید برای احساس آن مقابل عضله منقبض شده روی گونه درست زیر قوس گونه ای قادر باشید. سپس دهانه مجرا را مقابل دندان آسیاب دوم بررسی کنید. با استفاده از انگشت پوشش دار، دهانه را از لحاظ بزرگی لمس کرده و خروج ترشحات را مشاهده کنید. غدد زیر فکی را لمس کرده، این غده به اندازه یک گردو است و در زیر فک تحتانی جلو زاویه فکی قرار دارد. با استفاده از انگشت پوشش دار کف دهان را از لحاظ بزرگی دهانه مجرای غده زیر فکی لمس کنید. سرانجام، هر دو دهانه مجرا را از لحاظ جریان بزاق آزمایش کنید. یک قطعه گاز در زیر زبان بیمارمبتلا به کاهش ترشح بزاق دهان قرار دهید. به بیمار یک جرعه خالص لیمو بدهید و گاز را بردارید و جریان بزاق را از دهانه مشاهده کنید. یافته هایتان را ثبت کنید.