 | این مقاله نیازمند بررسی توسط متخصص است. لطفاً پارامتر دلیل یا بحث را برای مشخص‌کردن مشکل مقاله استفاده کنید. خوب است که این درخواست را با یک ویکی‌پروژه در میان بگذارید. |
مَدفوع که پِهِن، پشگل، پیخال، تپاله، تاپاله، غایط، گُه، سنده، سندله، عن ،سرگین، فضله ، ککه و در اصطلاح کودکان:پی‌پی ماده‌ای است خمیری شکل و نیمه جامد که از مجاری گوارشیِ بدن جانوران و از راه مقعد خارج می‌شود.
کاربرد
با وجودی که پیخال به‌عنوان بی‌استفاده‌ترین مواد از بدنِ موجودات دفن می‌شود، اما این مادّه به‌عنوان کود و سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زنی در هند درحال ساختن کَتَم از مدفوع گاو
از پهنگاو و پشگلگوسفند به‌عنوان کود حیوانی حتی در شهرها برای کاشتِ چمنپارک‌ها و کنار بزرگراه‌ها استفاده می‌شود.
در بعضی کشورها، از مدفوع انسانی نیز به‌عنوان کود در مزارع کشاورزی استفاده می‌شود.[نیازمند منبع] استفاده از پیخال (مدفوع) به‌عنوان سوخت نیز در برخی کشورها که مشکل تأمین سوخت دارند بسیار کاربردی است. از پشکل گوسفند مستقیماً برای گرم کردن تنورهاینانوایی استفاده می‌شود. روستانشینان، ابتدا پهن گاو را به‌شکل قطعه‌های دایره شکلی به‌نام کَتَم درمی‌آورند و بعد از خشکاندنِ آنها در آفتاب، از آن برای گرم کردن اجاق‌های پخت‌وپز استفاده می‌کنند.
نام‌های مختلف
به برخی از نام‌ها در بالا اشاره شده. اما بعضی از مدفوع حیوانات نامی مخصوص به خود گرفته. مانند عنبر نسا یا عنبر نسارا که به مدفوع الاغ ماده گفته می‌شود و خاصیت طب سنتی نیز دارد.
انواع مدفوع انسان
نمودار مدفوع بریستول، مدفوع انسان را ازنظر شکل به هفت دسته تقسیم می‌کند. در این نمودار، انواع ۱ و ۲ نشان از یبوست دارند. نوع‌های ۳ و ۴ شکل‌های ایدئال مدفوع هستند. انواع ۵ تا ۷ نیز اسهال ملایم تا شدید را نشان می‌دهند. در این مورد هر یک از کودهای متفاوت دارای دسته‌بندی متفاوت تری از نظر رقت و میزان آنتی باکتریال‌ها هستند.
پیخال‌خواری
برخی جانوران، مانند خوکچهٔ هندی، به دلیل ضعف دستگاه گوارش خود، مقداری از مواد موردنیاز بدن خودشان را دفع می‌کنند، و به همین خاطر به مدفوع‌خواری نیاز پیدا می‌کنند. خوکچهٔ هندی، بلافاصله پس از دفع مدفوع، آن را می‌خورَد. خوک و گاو نیز ازجمله جانوران مدفوع‌خوار هستند.
انسان موجودی پیخال‌خوار نیست، اما بنا به پاره‌ای دلایل، ازجمله گرایش جنسیِ مدفوع خواهی، پزشکی و فرهنگی، پیخال‌خواری در انسان دیده می‌شود.
پیخال‌خواری در برخی بیمارانِ مبتلا به روان‌پریشی یا روان‌گسیختگی[۱] و افسردگی[۲] دیده شده‌است.