به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بیماری‌های خرگوش شامل موارد زیر است، که با دیدن هرکدام از علائم ذکر شده باید هرچه سریعتر به دامپزشک مراجعه کنیم.
• پاستورلوز (Pasteurellosis)
مهمترین عامل باكتریایی بیماری‌زا در خرگوش‌ها پاستورلامولتوسیدا می‌باشد. عفونت ناشی از این باكتری ممكن است بصورت التهاب مخاط بینی، پنومونی، التهام گوش میانی، التهاب مخاط چشم، آبسه و عفونت‌های دستگاه تناسلی، دیده شود. متعاقب ابتلا به این بیماری ظاهراً ایمنی ضعیفی ایجاد می‌گردد كه باعث می‌شود خیلی از خرگوش‌ها بصورت حامل (Carrier) باقی مانده و باعث بقای بیماری در محیط و ابتلای سایر خرگوش‌ها گردند. توصیه می‌شود به محض مشاهده علائم فوق جهت تشخیص و درمان بیماری خرگوش خود، به دامپزشک مراجع كنید. دامپزشک توضیح خواهد داد كه آنتی‌بیوتیك‌ها معمولاً بیماری را به ظاهر رفع و یا شدت آنرا كاهش می‌دهند، ولی بیماری ممكن است متعاقب یك فشار محیطی یا استرس، دوباره عود كند.
آشنایی با بیماری پاستورلوز (Pasteurellosis)
• پنومونی (Pneumonia)
در هر سنی ممكن است حیوان را درگیر كند. حیوان مبتلا علایمی چون تب كاهش اشتها، التهاب مخاط بینی (ابتدا با تشرح سروزی چشم‌ها و بینی شروع شده و سپس این ترشحات بصورت چركی و خشک شده بر روی بینی مشاهده می‌شوند)، تنگی نفس، عطسه و سفه از خود نشان می‌دهد. توصیه می‌كنیم به محض مشاهده علائم فوق به دامپزشک مراجعه كنید. در صورتی‌كه یكی از خرگوش‌هایتان مرده باشد، لاشه خرگوش مرده را هر چه سریعتر به دامپزشكتان برسانید چرا كه مشاهده كالبدگشایی كمک زیادی به وی در تشخیص صحیح بیماری كرده و سیاست درمانی مناسبی برای سایر خرگوشهای مبتلا، پایه‌گذاری خواهد كرد.
عامل بیماری Clostridium spiroform می‌باشد. بیماری بصورت اسهال آبكی ناگهانی دیده می‌شود كه عمدتآ بچه خرگوشهای 2 ـ 1 ماهه را درگیر می‌كند. در اكثر مواقع، خرگوش در شب سالم به نظر می‌رسد و آنگاه در روز بعد مرده یافت می‌شود. به منظور پیشگیری از بیماری رعایت نكات زیر حائز اهمیت است. غذا می‌بایست كیفیت خوب و فیبر بالا داشته باشد، تغییر ناگهانی در جیره صورت نگیرد و هرگونه تغییر بتدریج و در طی یک هفته انجام پذیرد. بچه خرگوش‌ها زود از شیر گرفته نشوند و غذا از 3 ـ 2 هفتگی در اختیار آنها گذاشته شود. در این مورد نیز لاشه خرگوش مرده به تشخیص توسط دامپزشک كمک خواهد نمود. بعلت سیر سریع بیماری، درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها چندان رضایت‌بخش نیست.
آشنایی با بیماری آنتروتوکسمی (Pulpy Kidney)
• بیماری Tyzzer
این بیماری توسط Bacillus piliformis در بسیاری از گونه‌های حیوانی نظیر خرگوش، همستر، موش و گربه ایجاد می‌گردد. بیماری با اسهال آبكی و مرگ سریع طی یک تا دو روز مشخص می‌گردد. گاهی اوقات تمام بچه خرگوشهای یک مادر را درگیر می‌كند. بیماری معمولاً در سنین 3 ـ 5/1 ماهگی دیده می‌شود و مرگ و میر ممكن است تا %50 برسد. این باسیل گرم منفی بعنوان یک جرم داخل سلولی در سلول‌های كبد و اپیتلیوم سكوم مطرح می‌باشد. با توجه به اینكه حالت فعال (Vegetativr) باكتری در محیط ناپایدار می‌باشد، احتمال می‌رود بیماری با خوردن اسپورهای باكتری منتقل شود. انتقال از طریق جفت نیز ممكن است انجام پذیرد. علایم كالبدگشایی نظیر ضخیم شدن دیواره سكوم، خونریزی‌های نقطه‌ای بر روی آن و نقاط نكروزه سفید رنگ به قطر 2 میلی‌متر بر روی كبد به تشخیص بیماری توسط دامپزشک كمک خواهد نمود. وی به شما خواهد گفت كه درمان بیماری چندان موفقیت‌آمیز نیست، بدلیل اینكه جرم داخل سلولی است و مقابله با آن مشكل است.
• میكسوماتوز (Myxomatasis)
عامل بیماری ویروس Myxoma از خانواده Poxviridae می‌باشد. عمده‌ترین راه‌های انتقال آن توسط بندپایان، كک‌ها و هوا می‌باشد. جنس Sylvilagus منبع طبیعی ویروس می‌باشد. از این رو این حیوانات به این ویروس نسبتاً مقاومند، اما خرگوشهای آزمایشگاهی (Oryctolaus cuniculus) ، شدیداً به بیماری مبتلا شده و مرگ و میر بالایی در جمعیت آنها رخ می‌دهد. خرگوش در حالت فوق حاد بیماری در ظرف یک هفته تلف می‌شود و قبل از مرگ حیوان بیحال و پلك‌های آن متورم می‌گردد. در حالت حاد، پس از گذشت یک هفته چشم‌ها بی‌رمق شده و تورم و در اطراف دهان، سوراخ‌های بینی، مجاری تناسلی و مقعد دیده می‌شود. در خرگوش‌هایی كه زنده می‌مانند، پس از گذشت 10 روز از آغاز بیماری، تورم چركی پلک و ملتحمه و التهاب در قاعده گوش مشاهده می‌گردد. ممكن است ندولهایی در روی سر، پاها و گوش‌ها دیده شود. در حالت حاد معمولا پس از گذشت 11 روز از آلودگی به ویروس، حیوان تلف می‌شود. بهتر است به دامپزشک مراجعه كنید تا بیماری را با مشاهده علایم كلینیكی و آسیب‌شناسی تشخیص دهد. در نواحی كه بیماری بومی است، كنترل ناقلین باعث كنترل بیماری می‌گردد. خرگوشهای تازه وارد می‌بایست در محلی به دور از حشرات به مدت 2 هفته قرنطینه گردند. برای ایجاد ایمنی از یک واكسن زنده تخفیف حدت یافته استفاده می‌شود كه حدود 9 ماه ایمنی می‌دهد.
میکسوماتوز (Myxomatosis) در خرگوشهای خانگی
• بیماری هموراژیک ویروسی (Viral hemorrhagic disease VHd)
بیماری حاد و بسیار مسری می‌باشد. اعتقاد بر این است كه عامل بیماری عضو خانواده ویروس‌های پاروا می‌باشد. انتقال ویروس بوسیله ذرات معلق (aerosol) و سایر ترشحات حیوان صورت می‌گیرد. انتقال مكانیكی آن توسط وسایل، انسان، جوندگان و محصولات جنسی خرگوش نیز حائز اهمیت است. بچه خرگوشهای زیر 2 ماه مقاوم بوده و بیماری معمولاً در خرگوشهای شیروار و آبستن دیده می‌شود. دوره كمون بیماری 72 ـ 24 ساعت بوده، خرگوش ناگهان مرده یافت می‌شود و علائمی قبل از آن مشاهده نمی‌گردد. در مواردی كه دوره بیماری طولانی می‌گردد، تنگی نفس و پرخونی از جمله علایمی است كه قابل رؤیت است. واگیری بیماری ممكن است تا %80 هم برسد و میزان مرگ و میر هم حدود %90 ـ 80 می‌باشد. با دیدن علائمی چون ناراحتی تنفسی، مرگ و میر بالا و گسترش سریع بیماری می‌توان به آن مظنون شد. علائمی كه در كالبدگشایی مشاهده می‌شوند (پرخونی ریه‌ها و كبد، نای مملو از كف خون‌آلود و یا غیر خون‌آلود، خونریزی در تیموس، پرخونی ضعیف تا مشخص و التهاب كلیه‌ها، طحال و كبد) به تشخیص صحیح بیماری بوسیله دامپزشك كمك خواهد نمود.
• گلوله توپی بر اثر خوردن موی بدن
تا قبل از این تصور می‌شد كه بیماری گلوله‌های مو داخل معده، خود یك بیماری اولیه است، اما بعدها مشخص گردید كه این بیماری یک چهره از بیماری دیگر، بوده و در و اقع ثانویه می‌باشد. بطور طبیعی خرگوش‌ها به وفور خود را لیسیده و تمیز می‌كنند كه در نتیجه این امر مقدار زیادی مو وارد دستگاه گوارش می‌گردد. حال اگر به هر علتی، حركات دستگاه گواش كاهش یابد گلوله‌های مو در داخل معده تجمع خواهند كرد. از عوامل مستعدكننده این بیماری می‌توان به استرس (مثل استرس جایگاه كوچک، استرس نزدیک زایمان) درد (مثل بدفرمی دندان‌ها و طویل شدن ریشه دندان‌ها كه ایجاد درد می‌نمایند) و ترس اشاره نمود. علایم قابل توجهی در این بیماری مانند بی‌اشتهایی، كاهش مصرف آب، كاهش مزمن وزن، افسردگی ناشی از كاهش سطح انرژی بدلیل عدم اخذ و عدم مشاهده پلت‌های مدفوع به مدت 2 ـ 1 دیده می‌شود. توصیه می‌كنیم به محض مشاهده علائم فوق به دامپزشک مراجعه كنید. وی در وهله اول با مشاهده علایم بالینی و تاریخچه حیوان به بیماری مشكوک و سپس به منظور تأیید تشخیص، از رادیوگرافی استفاده خواهد كرد.
اهمیت شانه زدن موی خرگوش
نویسنده: مهدی شهرابی فراهانی