نویسنده : تحریریه افق سلامت
تاریخ انتشار: 1398-08-20
درمان سریع اسکیزوفرنی، پس از شناخت اختلال اسکیزوفرنی در دستور کار بسیاری از متخصصان و محققان این حوزه قرار می گیرد. روش های درمانی که در گذشته برای اختلالات روانی و از جمله اختلال اسکیزوفرنی مورد استفاده واقع میشد، چندان بر پایه موازین علمی و قابل اثبات استوار نبود. در حال حاضر به لطف پیشرفت های صورت گرفته در عرصه علم، از روش های نوین و به روزی برای درمان اختلالات روانی نظیر درمان سریع اسکیزوفرنی استفاده می گردد. روش هایی نظیر بررسی و تحلیل ژن ها، انتقال دهنده های عصبی، اسکن های مغزی، از ابزارهای کاربردی و قابل اتکا در این زمینه محسوب می شوند. لازم به ذکر است که در سالیان گذشته، بسیاری دارو درمانی را به عنوان یکی از راهکارهای درمان اسکیزوفرنی قلمداد می نمودند. با گذشت زمان، متخصصان دریافتند که برای درمان سریع اسکیزوفرنی، علاوه بر دارو درمانی، بکارگیری شیوه درمانی روانشناختی، در کاهش علائم و نشانه های اسکیزوفرنی و اثر بخشی بیشتر و مطلوب تر داروها، تاثیر بسزایی از خود برجای می گذارد. در این زمینه باید خاطر نشان نمود که اختلال اسکیزوفرنی، از جمله اختلالات روانی به شمار می آید که در آن فرد مبتلا، ارتباط خود را با دنیای واقعی قطع شده و مخدوش می بیند. در این شرایط، فرد نه تنها از دنیای پیرامون خود هیچگونه آگاهی پیدا نمی کند، بلکه نسبت به اختلال خود نیز بینش لازم و کافی ندارد. ناگفته نماند که افراد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی، ارتباط و پیوستگی معنایی میان کلمات را به سختی در می یابند. به همین جهت، این اختلال در زمره اختلالات روانی بسیار شدید تلقی می شود که باید نسبت به درمان سریع اسکیزوفرنی، اقدامات و تمهیدات مناسب را به کار بست. اسکیزوفرنی علاوه بر تحت شعاع قرار دادن تمام ابعاد زندگی فرد، به سبب نشانه های شدید، می تواند اطرافیان را نیز از روند عادی زندگی خود محروم نماید.
اهمیت و ضرورت درمان سریع اسکیزوفرنی
از آنجایی که بیماری اسکیزوفرنی، سبب درک و تفسیر واقعیت به صورت نامعمول در افراد مبتلا می شود، درمان سریع اسکیزوفرنی، باید مورد توجه واقع شود. اختلال اسکیزوفرنی یک اختلال بسیار ناتوان کننده می باشد که با رفتارها و تفکر مختل، هذیان و توهم در وجود فرد بروز پیدا می کند. بدون تردید، برای درمان اسکیزوفرنی، آگاهی از نشانه ها و علائم این اختلال می تواند تاثیر گذار و مؤثر باشد. بر این اساس، نشانه های اختلال اسکیزوفرنی، در دو دسته ی نشانه های منفی و نشانه های مثبت طبقه بندی می گردد. اختلال گفتار، فکر، توهم و هذیان، از علائم مثبت این عارضه به شمار می آیند. در سوی مقابل، فقدان اراده و انگیزه در فرد، واکنش های هیجانی نامتناسب و نامتوازن نسبت به موقعیت، اختلالات عاطفی واضح، انزوا و فقدان روابط اجتماعی، از علائم منفی اختلال اسکیزوفرنی محسوب می گردند. در مقوله درمان سریع اسکیزوفرنی، گفتار آشفته، رفتار آشفته، هذیان و توهم از مشهودترین نشانه های اسکیزوفرنی به شمار می روند. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که ادامه پیدا کردن علائم منفی در مدت زمانی حدود چهار هفته و نشانه های مثبت برای مدتی در حدود شش ماه، حکایت از ابتلای فرد به بیماری اسکیزوفرنی دارد. بررسی علل و ریشه های ابتلا به این عارضه نیز می تواند در درمان سریع اسکیزوفرنی مورد استناد قرار گیرد. بر این اساس، روابط خانوادگی، عدم تعادل شیمیایی در مغز و عوامل ژنتیکی، می تواند زمینه مناسب و لازم برای ابتلای افراد به اختلال اسکیزوفرنی را فراهم آورد. ناگفته نماند که وجود همه این علل و عوامل در فرد، علاوه بر تشدید علائم بیماری، روند درمان سریع اسکیزوفرنی را نیز با سختی هایی همراه می سازد. از سوی دیگر، تشخیص زود هنگام و در اسرع وقت بیماری اسکیزوفرنی، می تواند از پیشرفت بیماری و ایجاد مشکلات و معضلات دیگر در ابعاد زندگی فرد جلوگیری به عمل آورد.
درمان سریع اسکیزوفرنی با دارو درمانی
به طور معمول، دارو درمانی، خط اول درمان سریع اسکیزوفرنی به شمار می رود. در این حالت، روانپزشک پس از بررسی و سنجش کامل و همینطور انجام مصاحبه، به تجویز دارو مبادرت می ورزد. شایان ذکر است که در این مواقع و به منظور نظارت مستقیم بر روی فرد مبتلا، امکان بستری کردن شخص نیز وجود دارد. همچنین متناسب با نشانه های و علائم غالب اختلال اسکیزوفرنی، روانپزشک تجویز دارو را در دستور کار قرار می دهد. معمولاً برای درمان سریع اسکیزوفرنی از داروهای ضد روان پریشی نظیر ریسپریدون، کلوزاپین و هالوپریدول، استفاده به عمل می آید. لازم به ذکر است که این داروها با عوارض جانبی مختص به خود همراه بوده و حتی در مواقعی مصرف آنها می تواند خطراتی را در پی داشته باشد. به همین منظور و برای جلوگیری از تبعات و پیامدهای منفی و خطرناک در فرد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی، مصرف داروها جهت درمان اسکیزوفرنی باید حتما طبق دستور اکید پزشک صورت پذیرد. شایان ذکر است که تجویز داروهای ضد روان پریشی به منظور درمان سریع اسکیزوفرنی، سبب کاهش و به حداقل رساندن علائم و نشانه های روانی در فرد مبتلا می شود. از طرف دیگر، به سبب وجود نوسانات خلقی شدید در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، مناسب است که این افراد داروهای تثبیت کننده خلق را نیز مورد استفاده قرار دهند. فراموش نشود که مصرف دارو، خصوصاً به منظور درمان سریع اسکیزوفرنی حتما باید تحت نظر و نظارت مستقیم روانپزشک صورت گرفته و از مصرف خود سرانه داروها به صورت جدی اجتناب و پرهیز نمود. استفاده از دارو درمانی برای درمان سریع اسکیزوفرنی، سبب درمان نشانه ها و علائم شدید بیماری می شود. از داروهایی که در این زمینه و توسط روانپزشک تجویز می گردد، می توان به پیموزاید، تریفلوپرازین، فلوفنارین، پرفنارین، هالوپریدول و کلورپرومازین، اشاره نمود.
نقش داروهای ضد روان پریشی در درمان سریع اسکیزوفرنی
برای درمان سریع اسکیزوفرنی، به ویژه کاهش علائم و نشانه های این بیماری، داروهای ضد روان پریشی نقش بسزایی در این زمینه ایفا می کنند. به طور معمول داروهای ضد روان پریشی، به عنوان گروهی از داروها، برای درمان اختلالات شدید روانی و دیگر بیماری های روانی و عاطفی، به کار گرفته می شوند. همچنین این دسته از داروها برای کاهش درد و درمان سکسکه نیز مورد استفاده قرار می گیرند. آنتی سایکوتیک ها یا داروهای ضد روان پریشی، به وسیله روانپزشک و به منظور کاهش و به حداقل رساندن نشانه های سایکوز یا هذیان و توهم مورد استفاده واقع می شوند. سایکوز یا روان پریشی، حالتی است که فرد بیمار کاملاً ارتباط خود را با واقعیت از دست داده و دچار توهم و هذیان می شود. ناگفته نماند که در حالت توهم فرد صداهایی را به گوش می شنود که در واقعیت عملا وجود خارجی ندارند. داروهای ضد روان پریشی به منظور درمان سریع اسکیزوفرنی، با تاثیر گذاشتن بر روی انتقال دهنده های عصبی مانند سروتونین، نورآدرنالین و دوپامین و افزایش سطح انتقال دهنده ها، به تغییرات شناختی در مغز منجر می گردد. تجویز این داروها به وسیله روان پزشک به صورت شربت یا قرص انجام می شود. غالباً اثر بخشی داروهای ضد روان پریشی به تدریج و پس از گذشت چند هفته بروز پیدا می کند. اگرچه داروهای ضد روان پریشی موجب درمان قطعی اختلالاتی نظیر افسردگی و اسکیزوفرنی نمی شود، اما نقش این داروها در کنترل و کاهش علائم بیماری ها را نمی توان نادیده گرفت. در پرتو استفاده از این داروها علائمی مانند توهمات و هذیان ها، آشفتگی و اضطراب جدی، شیدایی، رفتار تهاجمی و خشونت آمیز، گفتار نامفهوم، گیجی و احساس تهدید، به میزان چشمگیری کنترل و کاهش پیدا می کند. داروهای ضد جنون ضمن درمان سریع اسکیزوفرنی، در اختلالاتی نظیر افسردگی حاد و اختلال دوقطبی نیز بسیار کاربرد دارند.
درمان سریع اسکیزوفرنی با داروی هالوپریدول
از جمله داروهای آنتی سایکوتیک که برای درمان سریع اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار می گیرد، داروی هالوپریدول می باشد. داروی هالوپریدول به همراه داروهایی نظیر تیوتکسین، کلرپرومازین و فلوپرازین، در زمره داروهای نسل اول قرار می گیرند. اگرچه داروی هالوپریدول برای درمان سریع اسکیزوفرنی، خصوصاً کاهش و درمان نشانه های شدید این بیماری بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشد، اما مصرف این دارو عوارض جانبی زیادی را نیز برای مصرف کننده با خود به همراه دارد. بر این اساس، بی قراری، اختلال در عملکرد جنسی، حرکات غیر ارادی و کندی حرکتی، درک و تفکر کند و آهسته، لرزش در اندام ها و خشکی مفاصل، از جمله عوارض شایع مصرف این دارو به شمار می رود. در این زمینه باید خاطر نشان نمود که اگرچه داروهای تجویز شده برای درمان سریع اسکیزوفرنی با عوارض جانبی همراه می باشند، اما بر اساس تحقیقات صورت گرفته، فواید مصرف این داروها بر عوارض جانبی آن غلبه می کند. در سوی مقابل مصرف بیش از اندازه دوزهای دارو، نه تنها روند بهبودی را تسریع نمی بخشد، بلکه بسیار خطرناک و آسیب زا می باشد. بر این اساس، مصرف بیش از اندازه دارو سبب بروز حرکات عضلانی غیر قابل کنترل در قسمت های گردن، فک، زبان و چشم می شود. همچنین رعشه و خواب آلودگی شدید نیز از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه دارو تلقی می شود. طول مدت و دوره مصرف داروی هالوپریدول به منظور درمان سریع اسکیزوفرنی، به شرایط و وضعیت بیمار بستگی دارد. بنابراین، چنانچه نشانه های اسکیزوفرنی در فرد با علائم و نشانه های شدید بروز پیدا کند، نیاز به استفاده دارو برای مدت های طولانی می باشد. از سوی دیگر، برخورداری فرد از یکی از علائم اسکیزوفرنی، توجیهی برای استفاده مداوم دارو ندارد.
درمان سریع اسکیزوفرنی و داروی کلوزاپین
از دیگر داروهایی که برای درمان سریع اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار می گیرد، داروی کلوزاپین به شمار می رود. داروی کلوزاپین، در کنار داروهایی همچون بارنوتیل، زوتپین و ریسپریدون، از داروهای نسل دوم ضد روان پریشی محسوب می شوند. کلوزاپین به عنوان یک داروی آنتی سایکوتیک علاوه بر درمان علائم شدید بیماری اسکیزوفرنی، برای مبتلایانی که به سایر داروها واکنش نشان نمی دهند نیز کاربرد دارد. ناگفته نماند که اگرچه نقش و اهمیت داروی کلوزاپین در کاهش شدید نشانه ها و درمان سریع اسکیزوفرنی را نمی توان انکار کرد، اما این دارو نیز همانند بسیاری از داروها با عوارض جانبی همراه می باشد. لرزش در اندام ها، افزایش احتمال خطر ابتلا به دیابت، اختلال عملکرد جنسی، افزایش وزن و خواب آلودگی، از جمله عوارض مهم و حائز اهمیت این دارو قلمداد می گردد. شایان ذکر است که داروهای نسل دوم در مقایسه با داروهای نسل اول، با عوارض حرکتی، عضلانی و جنسی کمتری همراه می باشند، اما یکی از عوارض شایع این داروها، امکان افزایش وزن فرد در هنگام مصرف داروها می باشد. در بسیاری از مواقع با بروز علائم شدید و به منظور درمان سریع اسکیزوفرنی، تجویز این دارو در دستور کار روانپزشک قرار می گیرد. چنانچه فرد مبتلا علی رغم تشخیص روانپزشک، مصرف دارو را به صورت خود سرانه قطع نماید، در مدت زمان کمی نشانه ها و علائم اختلال اسکیزوفرنی، بار دیگر در وجود فرد بروز پیدا می کند. از سوی دیگر، بسیاری از مبتلایان نیز به محض کاهش علائم بیماری اسکیزوفرنی، مصرف دارو ها را قطع کرده و بنابر تشخیص خود نیازی به مصرف داروها نمی بینند. این امر علاوه بر ایجاد خلل در روند درمان سریع اسکیزوفرنی، علائم کاهش یافته بیماری را نیز بار دیگر شدت و حدت می بخشد.
سایر راهکارهای درمان سریع اسکیزوفرنی
بدون تردید، یکی از روش های اصلی برای درمان سریع اسکیزوفرنی، روش درمان دارویی محسوب می شود. با این وجود استفاده از درمان های روان شناختی نیز در این زمینه بسیار تاثیر گذار و کاربردی به شمار می رود. بر این اساس، از جمله روش های درمان سریع اسکیزوفرنی، درمان شناختی رفتاری می باشد. در این روش درمانی با نظم دهی فکری و سازگار نمودن فرد دارای بیماری اسکیزوفرنی با محیط پیرامونش، درصدد درمان و کاهش علائم بیماری بر می آیند. هدف درمان در روش شناختی رفتاری بر روی درمان گسستگی افکار و رفتار مختل شده فرد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی معطوف شده است. شوک الکتریکی، از دیگر روش های درمان سریع اسکیزوفرنی به شمار می رود. در این روش درمانی، به مغز بیمار امواج الکتریکی وارد می شود تا از این طریق فعالیت مغزی بیمار به حالت عادی خود بر گردانده شود. ناگفته نماند که شوک الکتریکی، از روش های درمانی قدیمی و در عین حال مؤثر در این زمینه به حساب می آید. درمان های روان شناختی نیز از دیگر راهکارهای مورد استفاده برای درمان سریع اسکیزوفرنی محسوب می گردد. روانکاوی و رفتار درمانی از روش های کاربردی در این زمینه تلقی می شوند. در روش روانکاوی بر روی گفتار فرد مبتلا متمرکز می شوند. بر این اساس، در درمان سریع اسکیزوفرنی، روش های روانشناسی گفتگو محور می تواند مثمر ثمر واقع شود. در روش رفتار درمانی، ضمن معطوف شدن بر روی رفتارهای نامناسب فرد، درصدد کاهش و جایگزینی آن با رفتارهای مناسب بر می آیند.