"); WinPrint.document.close(); WinPrint.focus(); setTimeout(function () { WinPrint.print(); }, 500); return false; }); }); function initContactForm(contactEmailFieldValue, formTitle) { eds2_2('#dnn_ctr418_ViewEasyDNNNewsMain_ctl00_hfContactFormID').val(contactEmailFieldValue); eds2_2('#dnn_ctr418_ViewEasyDNNNewsMain_ctl00_pnlContactInputForm').css('display','block'); eds2_2('#dnn_ctr418_ViewEasyDNNNewsMain_ctl00_pnlContactFormMessageSent').css('display','none'); eds2_2('#dnn_ctr418_ViewEasyDNNNewsMain_ctl00_lblContactFormTitle').html(formTitle); } eds2_2(function ($) { if (typeof edn_fluidvids != 'undefined') edn_fluidvids.init({ selector: ['.edn_fluidVideo iframe'], players: ['www.youtube.com', 'player.vimeo.com'] }); }); /*]]>*/
سر نخ های شناسایی حالات شخصیت
شايد شما هم از بعضی رفتارهاي آدميان به شگفت آمده باشيد. اگر با نظريه تحيلي عاملي ”اریک برن” آشنا شويد ، خود و ديگران را بهتر درک کرده و مي توانيد رفتارتان را بهبود بخشيد. ضمنا کمتر نسبت به رفتار ديگران متعجب مي شويد. در اين نظريه شخصيت هر فردي از 3 بخش تشکيل شده است. ولي در هر فردي يکي از اين بخشها غالب است، لذا بيشتر کارهاي فردي از بخش غالب سرچشمه مي گيرد. در ادامه به توضيح مفصل اين سه بخش شخصيت مي پردازيم. اریک برن مي گويد رفتارها ، افکار ، احساسات و عواطف مختلف انسان از بخش هاي مختلف شخصيت وي سرچشمه مي گيرد. وي اجزاء شخصيت انسان را به 3 بخش تقسيم مي کند :
1 – حالت من کودک
2- حالت من والــد
3-حالت من بالــغ
حالت من کودک:
کودک به هنگام به دنيا آمدن، احساس هاي دروني و نيازهايي دارد که منجر به رفتارهايي در وي مي شود . مثلا با گرسنه بودن، مي گريد و با تامين بودن ، مي خندد…. و اين حالت در کودکي پايان نمي پذيرد و تا بزرگسالي در افراد مختلف به انحاء مختلفي ادامه مي يابد. اين بخش شخصيت بدون هيچ تدبر ، فکر يا بررسي جوانب ، فقط با احساسات و لذات سرو کار دارد . پيوسته به دنبال لذت جويي و دفع درد و رنج است.
سه خاصيت کلي " حالت من کودک " عبارت است از :
1- هرگز از لذت جويي سير نمي شود.
2- آينده را نمي بيند.
3- خواسته اش را به تاخير نمي اندازد.
احساسات منفي ، خلاقيت ، کنجکاوي ، علاقه به دانستن ، اصرار به تجربه کردن و احساس کردن از جمله خصوصيات حالت من هستند. اين بخش از شخصيت فرد را وا مي دارد که هر چيزي را شخصا خودش تجربه کند . اصلا خويشتن دار نيست و به عواقب احتمالي رفتارش توجهي ندارد. تمايلي به رعايت قيود اجتماعي ، عرف ، مذهب ، قانون ، تعقل و… ندارد.
حالت من والد:
در سالهاي اوليه کودکي ( مخصوصا 3 سال اول ) ، بايد و نبايد هاي زيادي از طرف والدين به کودکان تحميل شده يا ياد داده مي شود. اين مجموعه عظيم از وقايع خارجي و تحميلي غير قابل سئوال در حالت من والد ثبت مي گردد. و در آينده بخشي از شخصيت فرد را تشکيل مي دهد. اين بخش شخصيت ، مسئول خشک و متعصب کارهاي انضباطي فرد ، قانون مداري ، بايد ها و نبايدها در افراد مختلف است. وقتي فردي بدون توجه به احساسات و عواطف ، يا بدون توجه به تعقل و منطق به امري مبادرت مي کند و يا صحبت مي کند و يا ديگران را مجبور به انجام چنين اموري مي نمايد از اين بخش شخصيت خود استفاده ميکند. همانطور که بعدا خواهيم گفت، 3 بخش شخصيت در هر فرد وجود دارد ولي مقدار اثر گذاري آنها از فردي به فرد ديگر فرق مي کند. همچنين حاکميت شخصيت در هر فرد ممکن است به عهده يکي از اين اجزاء باشد که هر کدام طبيعتا حکومت هاي متفاوتي را بنا خواهند گذاشت. پس شخصيت افراد متفاوت خواهد شد. شايد شما کساني را ديده باشيد که براي آنها زندگي کار است و کار است و کار و يا کساني را ديده باشيد که بسيار سخت گير و منضبط هستند، به مانند يک نيروي نظامي مقيد به ترتیب و توالي خاصي هستند و هيچ انعطافي را در زندگي نمي پذيرند. اين افراد بايد سر ساعت خاصي بيدار شوند يا به رختخواب بروند و استثنائي بر اين امر قائل نيستند، اضافه کاري و غرق شدن در کارهاي جدي چنان است که تفريح و سرگرمي خانواده ، دوستان و فرزندان شان بي اهميت جلوه مي کنند، جلسات متعدد دارند، قرارهاي متعدد دارند، در شيوه تربيتي سخت و خشک و متعصب عمل مي کنند، ديدن خنده آنها مانند خورشيد گرفتگي هر چند سال يکبار در يک زمان کوتاه اتفاق مي افتد و البته آنها هم روي نظم معين خودش که مي توانيد رصد کنيد. ( فراموش نکنيد شخصيتي نداريم که فقط همين يک جزء را داشته باشد ولي شخصيت هاي زيادي در فرهنگ و جامعه ما هستند که اين بخش بر ساير بخشهاي شخصيت غلبه داشته و آنها را زير حکومت خود دارد).
حالت من بالغ:
اين بخش شخصيت مخ شخصيت است. در واقع مجموعه اي از احساسات ، نگرشها و طرح هاي رفتاري خود مختار و مستقل است که فرد را با واقعيت هاي موجود تطبيق و هماهنگي مي دهد. اين بخش شخصيت است که :تجزيه و تحليل مي کند، آينده نگري مي کند، ميان احساسات و تعقل فرد تعادل برقرار مي کند، احتمالاتي را که براي حل و فصل موثر دنياي خارج ضروري هست، محاسبه مي کند، فعاليت هاي دو بخش قبلي ( کودک و والد ) را تنظيم مي کند و واسطه عيني شدن ميان آنهاست.
در واقع شخصيت کامل انساني، شخصيتي است که 3 بخش فوق ( کودک – والد – بالغ ) توام به صورت متعادل در آن حضور داشته باشد. ليکن رئيس بخش بالغ باشد و با روشنفکري در جاي خود به کودک و در جاي خود به والد اهميت دهد. و شخصيت را با تجزيه وتحليل متعادل نگه دارد.
سرنخ هاي شناسايي حالات شخصيت
چه بخشي از شخصيت شما بر شما حاکم است؟ هر يک از سرنخ هاي زير نشان دهنده يکي از بخشهاي سه گانه شخصيت است:
1- سرنخهاي جزء کودک شخصیت
الف ) سرنخهاي کلامي:
- کاشکی
- دلم مي خواد
- نمي دونم
- مي خوام
- به من چه
- شايد وقتي که… ( بزرگتر شدم ، قبول شدم ، مدر ک گرفتم ، ...)
- نگاه کن چه کار کردم …( گزارشم را ببين ، ماشينم را ببين ، لباسم را ببين ، کارم رو ببيين و...)
- صفات تفصيلي ( مثل بهتر ، بهترين ، بزرگتر ، بزرگترين ...)
مثالي در زير که همه سرنخهاي کلامي از جزء کودک شخصيت ناشي مي شود
” کاش پارسال اين زمين را خريده بودم داشتم
دلم مي خواد بهترين فرزند را داشته باشم
نمي دونم چطور بايد حرفهايم را به بعضي ها بفهمانم.
شايد وقتي تجربه دار بشم بتونم
در گزارش من ، بهترين ، پرمحتواترين و… مطالب را خواهي يافت.
ب ) سرنخهاي جسماني:
غش غش خنديدن
- وول خوردن
- شعف
- چشم پائين انداختن
- کج خلقي
- جيغ
- ناله
- چشم گرداندن
- شانه بالا انداختن
- لج کردن
- قهر کردن
- سر به سر گذاشتن
- رجز خواندن
(بررسي کنيد چه مقدار از نظر کيفي و کمي اين سرنخها کلامي و جسماني در شما و اطرافيانتان وجود دارد .
آيا اين سرنخها در شما يا آنها غالب نيست؟)
2- سرنخ هاي جزء والد شخصیت
الف ) سرنخهاي کلامي:
- ديگه نمي تونم
- جونم به لب رسيده
- گوش کن ، هميشه هم يادت باشه
- قيودي مثل : هرگز ، هميشه ، هيچ وقت
- آخه چند دفعه بهت بگم
- مي خوام ته و توي اين موضوع را در آورم، براي اولين و آخرين بار
- بيشتر کلمات تنبيه کننده يا تشويق کننده استفاده مي کنند مثل : بي شعور ، مسخره ، بد ، نفرت انگيز ،
وحشتناک ، تنبل ، مزخرف ، بي خود ، طفلک ، جرات نمي کنه ، خوشگل ، نکن ، عيب نداره ،باز ديگه چه شد
، بازم و کلمه هاي بايد و مجبور است.
ب ) سر نخهاي جسماني :
- اخمها و چين هاي پيشاني
- سر تکان دادن
- نگاه ترس آور
- انگشت روي لبها نهادن
- دستها روي سينه گذاشتن
- آه کشيدن
- لبهاي در هم فشرده
- انگشت سبابه که اشاره مي کند.
کساني که بخش والد شخصيتشان بر آنها حاکم هست. افراد جدي ، خشک ، کاري و غير قابل انعطاف هستند. آنها محکم حرف مي زنند و کمتر اهل مشورت هستند. گويا هميشه حق همان است که از دهان آنها در مي آيد و در اين مسئله حتي ترديد هم نمي کنند ، چه برسد به اينکه بخواهند مشورت ديگران را قبول کنند. بر خلاف دسته اول ( کساني که جزء کودک شخصيت بر آنها حاکم است) ، اين افراد به جاي لذت طلبي ، فقط به دنبال واقع نگري ، آينده نگري و سخت کوشي هستند. معمولا خانواده اين افراد از دستشان کلافه اند.
از تفريح و … در زندگي آنها اثر زيادي به چشم نمي خورد. بکن و نکن ها و دستورات متوالي آنها اطرافيانشان را در فشار مي گذارد. گوش شنواي زيادي ندارند. فقط به هدف مي انديشند و هيچ انعطافي را با ديگران نشان نمي دهند.
زندگي تک بعدي آنها ، اگر چه بر خلاف گروه اول است ولي چون تک بعدي هست رضايت خودشان و ديگران را به همراه ندارد و آرامش آنها مخدوش است.
3- سرنخ هاي جزء بالغ شخصيت:
- کلماتي که نشان دهند تجزيه و تحليل و بررسي هست. مثل :
- چرا ؟ چه ؟ کجا ؟ کي ؟ چطور ؟ چقدر ؟ از چه طريق ؟
- استفاده از قيودي مثل : تا حدي ، احتمالا
- کلماتي که انعطاف فرد را نشان مي دهد: به نظر من ، من فکر مي کنم.
- کلماتي که نشان دهنده تامل و صبر است؟ تا فردا بررسي مي کنم . صبر کنم بيشتر ارزيابي کنم.
خلاصه و نتيجه گيري:
اگر بخواهيد در زندگي لذت ببريد و به آرامش برسيد بايد قسمت بالغ شخصيتتان بر شما حکومت کند. (البته منظور اين نيست که دو بخش کودک و والدتان از بين بروند.) در واقع اين جزء بالغ است که شما را متعادل مي سازد . يعني تا حدي کودک وجودتان را ارضاء و شاد مي کند . ولي نه آنقدر که فرامين والد شخصيت را زير پا بگذارد و موجب شود پيشرفت و موفقيت و آينده نگري فرد به خطر بيفتد.
قسمت بالغ شخصيت، مخ متفکر و مرکز کنترل شخصيت هست که با تجزيه و آناليز موقعيت هاي گوناگون سعي مي کند آنها را با درون فرد سازگار کند.
- اگر متعصب هستيد
- اگر دائما فقط به فکر لذت بردن هستيد و به آينده توجهي نداريد
- اگر فقط به فکر خودتان هستيد
- اگر انتقاد پذير نيستيد
- اگر در برابر مشکلات هميشه به شيوه تکراري از يک روش منسوخ استفاده مي کنيد
بدانيد که قسمت بالغ شخصيتتان بر شما حاکم نيست. از طرف ديگر اگر هميشه فقط با سخت کوشي هایتان همه را خسته کرديد و فقط به دنبال ثروت ، قدرت ، پيشرفت و علم هستيد و هيچ وقتي به خود و اطرافيانتان براي لذت بردن ، نمي دهيد ، بازهم بدانيد که قسمت بالغ شخصيتان کنترل شما را به عهده ندارد. حالا با توجه به سرنخهاي شخصيت ؛ شما جزء کدام دسته از افراديد؟ و با زندگي چه مي کنيد؟
گرد آورنده : مرثا اسدرخت
مطلب بعدی شناسایی اختلال شخصیت پارانوئید در روابط بین فردی
40685