علت آبریزش دهان چیست؟
آبریزش دهان (Drooling ) به معنای جاری شدن بزاق به خارج از دهان به صورت غیر ارادی می باشد که اغلب در نتیجه ی ضعف یا عدم رشد عضلات اطراف دهان و یا در اثر تجمع بزاق در دهان اتفاق می افتد.
غددی که بزاق را ترشح می کنند غدد بزاقی نام دارند. شش غده بزاقی در کف دهان، داخل گونه ها و نزدیک دندان های جلویی قرار دارند. این غدد روزانه حدود یک تا دو لیتر بزاق ترشح می کنند و در صورتی که بیش از حد بزاق تولید کنند، ممکن است خارج شدن آب از دهان را تجربه کنیم.
آبریزش دهانی در دو سال اول زندگی طبیعی است. نوزادان و اطفال بین هجده تا بیست و چهار ماهگی، کنترل کامل بر عمل بلعیدن و عضلات دهان خود ندارند.
همچنین کودکان به هنگام درآوردن دندان نیز ممکن است آبریزش دهانی داشته باشند.
آبریزش دهان می تواند در افراد مبتلا به اختلالات عصب شناختی مثل فلج مغزی نیز وجود داشته باشد.
علل و عوامل خطرزا
آبریزش دهان می توان نشانه یک بیماری، تاخیر رشدی و یا مصرف داروهای خاص باشد. هر آنچه که باعث دشواری بلع، مشکلات کنترل عضله ای یا تولید بیش از حد بزاق شود، می تواند منجر به آبریزش دهان شود.
سن
آبریزش دهان از هنگام تولد شروع شده و بین سه تا شش ماهگی چنان که کودک فعال تر می شود به اوج می رسد. این پدیده به خصوص هنگامی که کودک شروع به درآوردن دندان می کند طبیعی است و جای نگرانی نیست.
رژیم غذایی
خوراکی ها ی اسیدی باعث ترشح بیش از حد غدد بزاقی می شوند.
اختلالات عصب شناسی
برخی بیماری های خاص می توانند فرد مبتلا را در معرض آبریزش دهانی قرار دهند. بیماری هایی که کنترل عضلات صورت را کاهش می دهند، احتمال آبریزش دهان را بیشتر می کنند. سکته و یا بیماری های عصبی مثل فلج مغزی، بیماری پارکینسون و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک می توانند منجر به ضعف عضلاتی شوند که بر قابلیت بستن دهان و فرو بردن آب دهان تاثیر دارند.
سایر بیماری ها
آبریزش دهان معمولا در اثر تجمع بزاق در دهان رخ می دهد. شرایطی مثل رفلاکس اسید یا بارداری می توانند میزان ترشح بزاق را بیشتر کنند. حساسیت و آلرژی، تومورها و برخی عفونت ها مثل گلودرد عفونی (strep throat)، عفونت لوزه و سینوزیت همگی می توانند مشکلات بلع ایجاد کنند.
درمان آبریزش دهان
آبریزش دهان گاهی درمانی ندارد. پزشکان معمولا برای کودکان زیر چهار سال یا کسی که در خواب آبریزش از دهان دارد، هیچ درمانی پیشنهاد نمی کنند.
در شرایطی که آبریزش دهان خیلی شدید باشد، اقدام به درمان توصیه می شود. آبریزش دهان زمانی شدید محسوب می شود که آب دهان از لب ها روی لباس های فرد سرازیر شده، در فعالیت های روزانه و یا به لحاظ اجتماعی مشکل ایجاد کند. آبریزش دهانی مفرط همچنین می تواند موجب فرو رفتن آب دهان به داخل ریه ها شود که ممکن است منجر به ذات الریه شود.
گزینه های درمانی معمولا برای هر مورد متفاوت است اما عموما پزشک با ارزیابی شرایط بیمار، بهترین برنامه درمانی را برای کنترل این عارضه انتخاب می کند.
رویکرد غیر تهاجمی برای این منظور شامل مصرف داروها و انجام تمرینات حرکتی دهان است. در موارد جدی تر، بیمار و پزشک می توانند در انتخاب درمان تهاجمی تر تصمیم بگیرند که شامل گزینه هایی مثل جراحی یا پرتو درمانی می شود.
معالجه و مداوا
گفتار درمانگرها و کار درمانگرها برای کمک به بستن لب ها و فرو دادن بزاق، کنترل ژست ها و وضعیت های قرارگیری را به فرد آموزش می دهند. درمانگر برای بهبود وضعیت عضلات و کنترل بزاق، تمریناتی به بیمار می دهد. برای تعدیل میزان مصرف غذاهای اسیدی، درمانگر ممکن است مراجعه به یک متخصص تغذیه را به بیمار توصیه کند.
تعبیه ابزارهای ارتودنسی
ابزار مخصوصی که هنگام بلعیدن به بسته شدن دهان کمک می کند، در دهان بیمار تعبیه می شود. ابزار های مصنوعی دهانی مثل چانه بند می توانند به بسته شدن لب ها و وضعیت زبان و عمل بلعیدن کمک کنند. اگر بیمار کمی کنترل بلع داشته باشد، این گزینه درمانی به بهترین شکل عمل می کند.
داروها
داروهای خاصی وجود دارند که میزان تولید بزاق را کاهش می دهند. این داروها عبارتند از:
- اسکوپولامین (Scopolamine) که به صورت پچ روی پوست قرار داده می شود تا دارو را به تدریج در طول روز جذب کند. هر یک از این پچ ها 72 ساعت باقی می ماند.
- گلیکوپیرولات(Glycopyrrolate) که به صورت تزریقی یا قرص تجویز می شود. این دارو ترشح بزاق را کاهش می دهد اما می تواند در عوض خشکی دهان را در پی داشته باشد.
- آتروپین سولفات (Atropine sulfate) که به صورت قطره دهانی است. این قطره برای بیماران سالمند استفاده می شود که روزهای آخر حیات خود را سپری می کنند و مشکل آبریزش دهان نیز دارند.
تزریق بوتاکس
تزریق بوتاکس با سفت کردن عضلات صورت، ممکن است علائم آبریزش دهان را کاهش دهد.
درمان جراحی
چندین عمل جراحی برای درمان آبریزش دهان مورد تایید قرار گرفته است که رایج ترین این عمل ها، مسیر مجرای بزاق را به عقب دهان تغییر می دهد تا از سرازیر شدن آب دهان به بیرون جلوگیری شود. در عمل جراحی دیگری نیز، غدد بزاقی را به طور کامل برمی دارند.
در کودکان، آبریزش دهانی بخشی طبیعی از رشد است. اما اگر متوجه آبریزش مفرط دهان در کودک شدید، با پزشک متخصص کودکتان در این باره مشورت کنید.
بیماری های زیادی وجود دارند که می توانند باعث آبریزش دهان شوند. در صورت بروز آبریزش دهان مفرط و بی اختیار شدید، حتما به پزشکتان اطلاع دهید. بسیاری از مشکلات و بیماری ها به راحتی با فیزیوتراپی یا دارو قابل حل است اما برخی از آنها ممکن است نیاز به درمان جدی تر داشته باشند.
داشتن رژیم غذایی سالم و توجه به وضعیت جسمی تان می تواند برخی مشکلات را کاهش دهد. برای مشکلات جدی تر نیز پزشک می تواند با انتخاب برنامه درمانی مناسب به بهبود وضعیت شما کمک کند.
وضعیت ها و عوامل ایجاد آبریزش دهان
برخی از شرایطی که در آن ممکن است آبریزش بی اختیار از دهان وجود داشته باشد به شرح زیر است:
- دندان درآوردن کودکان
کودکان در حدود شش تا دوازده ماهگی شروع به درآوردن دندان می کنند
- بیماری دیفتری (Diphtheria)
دیفتری نوعی عفونت باکتریایی است که گلو و بینی را تحت تاثیر قرار می دهد.
- بیماری هاری (Rabies)
این بیماری توسط ویروسی ایجاد می شود که سیستم اعصاب مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهد. این ویروس می تواند به وسیله گاز گرفتن یا ناخن کشیدن از حیوان آلوده و بخصوص سگ به انسان منتقل شود.
- بیماری اپی‌گلوتیت (Epiglottitis)
مشخصه این بیماری، بافت ملتهب دریچه نای است. این بیماری می تواند یک وضعیت تهدید کننده باشد و نیاز به مراقبت اورژانسی دارد.
- فلج بلز (Bell's palsy)
این بیماری موجب فلج یا ضعف موقتی عضلات صورت می شود.
- آبسه پری تونسیلار (peritonsillar abscess)
آبسه پری تونسیلار معمولا از عوارض ورم لوزه یا نوعی عفونت باکتریایی دیگر است. این آبسه را باید فورا درمان کرد تا به یک مشکل جدی تبدیل نشود.
- بیمار فلج اطفال ((polio
فلج اطفال یا پولیومیلیت توسط ویروسی ایجاد می شود که به سیستم عصبی بدن حمله می کند.
- دیستروفی ماهیچه‌ای (Muscular Dystrophy )
دیستروفی ماهیچه ای یا عضلانی شامل گروهی از بیماری های وراثتی است که به عضلات آسیب رسانده و به مروز زمان آنها را ضعیف می کنند. این ضعف و آسیب در نتیجه ی کمبود پروتئین به وجود می آید.
- بیماری میاستنی گراویس (Myasthenia Gravis)
این بیماری نوعی اختلال عصب عضله ای است که در نتیجه ضعف ماهیچه های اسکلتی رخ می دهد و می تواند موجب دوبینی و افتادگی پلک ها شود.
- تشنج(Seizures)
تشنج در اثر تغییرات در فعالیت الکتریکی مغز اتفاق می افتد. این تغییرات می تواند منجر به بروز علائم شدید و قابل توجه و یا هرگونه علائم دیگر شود.
- هرپس سیمپلکس (تبخال) عود کننده
این عارضه نوعی عفونت دهانی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می شود. این عفونت مسری و بسیار رایج است و به راحتی گسترش می یابد.
- تتانوس( کزاز)
تتانوس یا کزاز یک عفونت باکتریایی جدی است که به سیستم عصبی آسیب رسانده و باعث سفت شدن ماهیچه ها در بدن می شود.
- سندرم گیلن باره (Guillain-Barré Syndrome)
سندرم گیلن باره نوعی اختلال نادر خود ایمنی است
- سوختگی شیمیایی (Chemical Burns)
- بیماری لوگریک ALS (Lou Gehrig's Disease)
اسکلروز جانبی آمیوترافیک (Amyotrophic lateral sclerosis) نوعی بیماری زوال آور است که بر روی مغذ و طناب نخاعی اثر می گذارد. این بیماری کنترل ارادی عضلات را کاهش می دهد.
مرجع: