آزمون رورشاخ شامل ده “لکه جوهر” است که برخی از آنها رنگی، برخی سیاه، خاکستری و سفید هستند و هر یک روی کارت جداگانه ای قرار دارند . دلیل انتخاب لکه های جوهر توسط رورشاخ به این جهت بود که این لکه ها نشانگر چیز خاصی نیستند. در نتیجه اشخاص مجبور می شوند چیزی را در آنها “ببینند” و در جریان این دیدن، افکار و احساسات خودشان را بر روی لکه های جوهر فرافکنی نمایند. او لکه های جوهر آزمونش را با چکاندن جوهر در وسط یک تکه کاغذ و سپس تا کردن آن کاغذ می ساخت. تا کردن کاغذ باعث پخش شدن جوهر به شکلی متقارن می شد، اما رورشاخ شکل و رنگ و ترتیب ارایه لکه ها را بر یک رشته دلایل نظری استوار کرده بود. برای مثال آزمون را با لکه تمام مشکی یا نسبتا ساده شروع می کرد که افراد معمولا آن را شبیه خفاش یا پروانه می دیدند، سپس کارت دوم را نشان می داد که بخش های قرمز رنگی داشت.
فرض او بر این بود که رنگ قرمز موجب می شود آزمودنی حالت تدافعی بگیرد و پاسخ های هیجانی عمیقی در او ایجاد شود. به نظر رورشاخ نحوه کنار آمدن آزمودنی با این فشار روانی و چگونگی ادغام بخشیدن این لکه در ذهن وی نشان دهنده توانایی های مقابله ای و میزان یکپارچگی شخصیت او است .
تاریخچه آزمون رورشاخ (تست رورشاخ)
محرک های آزمون رورشاخ از ۱۰ تصویر تشکیل شده است که برای اولین بار در سال ۱۹۲۱ همراه با انتشار رساله معروف هرمان رورشاخ به نام «تشخیص روانی» (رورشاخ، ۱۹۴۱/۱۹۴۲) برای عموم متخصصان به معرض نمایش درآمد. از آن زمان، آزمون محبوبیت فراوان، استفاده گسترده و تحقیقات قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. برای حداقل ۲ دهه،۱۹۴۰ و ۱۹۵۰، رورشاخ مترادف با روانشناسی بالینی بود (اکسنر، ۲۰۰۳).
پس از مرگ هرمان رورشاخ، هر یک از شاگردان و طرفدارانش، رویکرد متفاوتی را در اجرا، نمره گذاری و تفسیر در پیش گرفتند. از این میان، ۵ دانشمند، بک (۱۹۳۷)، کلاپفر (۱۹۳۷)، هرتز (۱۹۴۵)، پیوتروفسکی (۱۹۴۶) و راپاپورت (۱۹۴۰)، بزرگترین نظام های اجرای روشاخ را تدوین کردند. تفاوت های این نظام های اجرا، نمره گذاری و تفسیر رورشاخ، بنیادی بود. رویکرد کاملاً تجربی بک که به شدت به اعداد و ارقام تجربی متکی بود در مقابل رویکرد کاملاً بالینی کلاپفر قرار می گیرد که بر قضاوت بالینگر اعتماد داشت.
اینچنین بود که در سال ۱۹۶۸، بنیاد تحقیقات رورشاخ برای بررسی هر یک از این پنج رویکرد به منظور بررسی روایی و پایایی هر یک از این سیستم ها آغاز بکار کرد. پس از چندین ساله مطالعه، نتایج تحقیقات این بنیاد در زمینه ی استفاده از رورشاخ به شرح زیر منتشر شد:
۱. شیوه های اجرا در هر یک از این پنج رویکرد متفاوت است.
۲. کدهایی که برای تعیین ویژگی های پاسخ ها بکار می روند، متفاوت اند و در مواردی معیارها نابسنده اند.
۳. سومین مورد که شایع ترین نیز هست، مشکل گروه کنترل کافی یا فقدان داده های هنجاری گسترده برای مقایسه های عمومی در هر یک از این پنج رویکرد است.
این مشکلات خود را در زمینه های مختلف نشان دادند
۱. امکان مقایسه ی داده های حاصل از هر یک از این پنج رویکرد وجود نداشت.
۲. دومین مورد شامل پیچیدگی های تجزیه و تحلیل داده ها به خصوص کاربرد آمار پارامتریک برای برخی داده ها است.
در نتیجه ی این تحقیقات، اکسنر (۱۹۷۲) اقدام به تلفیق این پنج رویکرد کرد که منجر به تدوین جامع ترین نظام نمره گذاری و تفسیر رورشاخ ( CS، اکسنر، ۲۰۰۳) شد. این نظام اکنون به عنوان پرآوازه ترین و معتبرترین نظام نمره گذاری رورشاخ شناخته می شود (میر و همکاران، ۲۰۱۳).
اکسنر در سال ۲۰۰۶ فوت می کند و همکاران وی کار او را دنبال می کنند. با این وجود، انتقادهای جدید از نظام جامع در حوزه ی روایی و پایایی برخی کدها (مانند تفاوت F، FT و TF) و همچنین تغییرپذیری متغییر «تعداد پاسخ ها» کار با نظام جامع را دشوار کرد. اگرچه نظام جامع هنوز هم اولین نظام اجرا، نمره-گذاری و تفسیر رورشاخ در جهان است (میر و همکاران، ۲۰۱۳)، میر، ویگلیون، میهورا (۲۰۱۱) اقدام به تدوین نظام جدید رورشاخ کردند (R-PAS، ۲۰۱۱). این نظام جدید بر نظام جامع استوار است، با این تفاوت که تنها از کدهایی استفاده می کند که روایی و پایایی آنها در پژوهش های جدید به خوبی اثبات شده باشد.
تفاوت دیگر این نظام جدید با نظام جامع، در ایجاد محدودیت برای تعداد پاسخ ها است. در نظام جامع، آزمونگر با ارائه ی کارت اول به آزمودنی، دستورالعمل رورشاخ را اینچنین پیاده می کند «این چی میتونه باشه؟». در CS هیچ محدودیتی برای تعداد پاسخ ها وجود ندارد. با این وجود، در R-PAS، دستورالعمل اینچنین است «این چی میتونه باشه؟، لطفا دو پاسخ بدهید یا حداکثر سه پاسخ». تدوین کنندگان نظام جدید، امید داشتند با این دستورالعمل جدید، تغییرپذیری R را کاهش دهند. این مسئله در حوزه ی مطالعات روایی سنجی رورشاخ حیاتی است.
بزرگترین مزیت رورشاخ زمانی دیده می شود که بخواهیم یک انسان را به عنوان شخصی مجزا از دیگران مورد بررسی قرار دهیم که در این حالت اهمیت رورشاخ برای انتخاب راهبردهای درمانی و اهداف مهم و یا زمانی که مرتب سازی اطلاعات برای تصمیم گیری در رابطه با جنبه های دیگر شخص مهم باشد بسیار چشمگیر است. اگر هر روش ارزیابی بتواند منحصر به فرد بودن شخص را نشان دهد، مشابه کاری که رورشاخ می کند، می توان گفت که درست به کار گرفته شده است. این از آن جهت است که پاسخ های رورشاخ توسط یک طیف نسبتاً گسترده ای از عملیات روانی و تجربیات به دست آمده است.
آزمون رورشاخ بصورت فردی بر روی مراجعان اجرا می شود. اجرای آزمون رورشاخ یک فرایند سه مرحله ای است. ابتدا پس از حصول اطمینان از مناسب بودن ابزار رورشاخ برای هدف ارجاع، آزمون اجرا و پاسخ ها ثبت می شوند. در مرحله دوم، پاسخ های ثبت شده باید به کدها (یا در زبان رورشاخ به متغیرهای عددی یا نماد) تبدیل شوند. در مرحله ی آخر، که مرحله تفسیر و نتیجه گیری است، با رویکردی کاملاً تجربی اقدام به محاسبه ی فراوانی ها، درصدها، نسبت ها، اشتقاق ها و … می شود. تفسیر جامع رورشاخ بر اساس این محاسبات کاملاً عددی صورت می گیرد.
همانطور که معلوم می شود، نظام جامع، نتایج به دست آمده از آزمون فرافکن رورشاخ را بصورت کاملاً عینی و با استفاده از آمار پارامتریک مورد بررسی قرار می دهد. در این روش، از برداشت های ذهنی آزمونگر جلوگیری می شود. اساس نظام جامع بر رویکرد تجربی است و داده ها در سطح اعداد و ارقام بررسی می شوند. در مرحله دوم، مرحله ی کدگذاری یا نمره گذاری، پاسخ های ثبت شده بر اساس دستورالعمل آزمون به کدهای عددی یا حروف انگلیسی تبدیل می شوند. در مرحله ی سوم، برای تفسیر آزمون، فراوانی این کدها، نسبت بین کدها و موارد اینچنینی مورد توجه قرار می گیرند. به عبارت دیگر، از نگاه کاملاً شهودی و وابسته به آزمونگر در تفسیر آزمون جلوگیری می شود.
هدفرورشاخ سنجش ساختار شخصیتی درمانجو است .که بر ۲ اصل تاکید دارد
۱.سازماندهی شناختی :یعنی تجارب خود را چگونه سازمان دهیم
۲.تصویر سازی ذهنی از موضوع :یعنی این تجارب ادراک شده برایش چه معنایی دارد .
فرضیههایآزمونرورشاخ
طبق فرضیه اصلی رورشاخ ،محرک محیطی بوسیله نیازها، انگیزه ها،تعارض هاو آمایه های ادارکی )یعنی فرد آماده چه چیزی را درک کند(مشخص و سازمان داده می شود
اولین نظری که تفسیر رورشاخ برآن مبتنی ،نحوه ی پاسخ دادن افراد به رورشاخ که معرف چگونگی برخورد آنان با سایر موقعیت های مهم است.
این چگونگی برخورد با سایر موقعیت ها مستلزم .سازمان دادن و قضاوت کردن است.
روشاجرایآزمونرورشاخ
آزمون رورشاخ به صورت فردی اجرا می شود. آزمایش کننده پس از یک توضیح کلی درباره هدف آزمون، هر یک از ده کارت را یکی پس از دیگری به دست او می دهد و از او می پرسد این چه می تواند باشد.
آزمایش کننده باید از هرگونه راهنمایی اضافی، ایجاد محدودیت در نوع پاسخ و یا القای پاسخ خودداری کند. به عنوان مثال، اگر آزمودنی پرسید همه این لکه را توصیف کنم یا قسمتی از آن را ، آزمایش کننده در پاسخ باید بگوید هر طور مایلید
مشخصاتروانسنجیرورشاخ
ارزشیابی مشخصات روان سنجی آزمون رورشاخ بسیار دشوار است. روان شناسان علمی، هر از گاهی داده های تجربی موجود را مورد ارزشیابی قرار داده و به این نتیجه رسیده اند که آزمون رورشاخ در مقایسه با استانداردهای سنتی، آزمونی نادقیق است. برخلاف این ارزشیابی های منفی، آزمون رورشاخ در موقعیت های بالینی به خوبی جای خود را باز کرده است. در ارزشیابی آزمون رورشاخ باید توجه داشت که در مورد آن هیچ روش اجرایی استانداردی که پذیرش همگانی یافته باشد وجود ندارد. بعضی اجراکنندگان، دستورالعمل و توضیحات طولانی را به کار می بندند، برخی دیگر تقریبا هیچ نوع دستورالعملی ندارند. علاوه بر اجرای یکسان، روش های نمره گذاری آزمون رورش اخ نیز استاندارد شده نیست. در پژوهش هایی نیز که در مورد مشخصات روان سنجی آزمون رورشاخ انجام گرفته است برخی تناقض ها و نارسایی ها وجود دارد.
در بسیاری از این پژوهش ها عواملی مانند نژاد، جنس، سن، هوش و موقعیت اجتماعی – اقتصادی آزمون ها به دقت کنترل نشده اند. چنانکه این متغیرها نتایج آزمون ها را تحت تأثیر قرار دهند، بدون اعمال کنترل کافی در مورد آنها، نتایج تحقیق گمراه کننده خواهد بود.
نمرهگذاری آزمون رورشاخ
شیوه نمره گذاری رورشاخ به این صورت است که پس از آن پاسخ ها ارائه و ثبت شد پاسخ ها برحسب چهار مقوله کلی نمره گذاری می شود :
محل ادراک :آن سطحی که آزمدنی به آن توجه کرده است .
تعیین کننده ها : خصایص معینی از لکه هستند که برای ساختن پاسخ ها توسط آزمودنی مورد استفاده قرار می گیرند .
محتوا :طبقه کلی اشیا یا مواردی است که پاسخ به آنها تعلق می گیرد .
پاسخ های رایج : p آن دسته از پاسخ هایی است که توسط اکثر افراد به کارت داه می شود .
استفاده از رورشاخ به آگاهی کامل از موارد زیر نیاز دارد :
نظام نمره گذاری
تجربه بالینی
دانش کافی
آسیب شناسی روانی
جهت نمره گذاری و تفسیر آزمون رورشاخ رویکردهای متفاوتی بعد از رورشاخ بوجود آمدند که به دلیل بی‌رهنمایی و تحقیق مستمر «بنیان‌گذاری» همچون رورشاخ، معیارهای فنون این آزمون در دست کسانی قرار گرفت که سوابق و زمینههای متفاوتی داشتند. اکسنر در سال ۱۹۶۶ پنج سبک بزرگ نمرهگذاری و تفسیر آزمون رورشاخ را که در جامعه آمریکا متداول بود، در کتاب خود معرفی کرد. در حال حاضر ۸ سبک بزرگ تفسیر و نمرهگذاری در دنیا رایج است که با سبک خود رورشاخ ۹ سبک را تشکیل می‌دهند. ۶ سبک ویژه جامعه آمریکا و ۲ سبک ویژه فرانسه زبانان اروپا است. تا سال ۱۹۵۷ پنج نظام رورشاخ به‌گونه‌ای گسترده به کار بسته میشد که متداول‌ترین آنها توسط بک و کلاپفر تدوین گردید. این دو رویکرد به‌صورت نماینده مکاتب فکری قطبی شده درآمدند و اغلب در تعارض بودند.
بک (۱۹۳۷) برای کدگذاری و نمرهگذاری از چارچوب رورشاخ جانب‌داری می‌کرد. او همواره به اهمیت برقراری روابط تجربی قوی بین کدهای رورشاخ و اندازه‌ای ملاک خارجی تأکید داشت. بک به این نکته تأکید داشت که پاسخ به لکه‌های رورشاخ در درجه اول یک فرایند ادراکی – شناختی است که پاسخ‌دهندگان در آن ادراک‌هایشان را به‌صورت پاسخ‌های بامعنا سازمان می‌دهند. این فرایند ادراکی-شناختی احتمالاً پاسخ‌هایشان به جهان خود را به‌طورکلی منعکس میسازد.
برعکس کلاپفر (۱۹۳۷) با پدیدارشناسی و نظریه‌های شخصیتی تدوین‌شده توسط فروید و یونگ توافق داشت. درنتیجه به اهمیت سمبولیک و تجربه‌ای محتوای پاسخ‌های آزمودنی به لکه‌های رورشاخ تأکید می‌کرد. کلاپفر بر این عقیده بود که پاسخ‌های آزمودنی نتایج خیال‌پردازی‌هایی است که به‌وسیله محرک لکه‌ها برانگیخته می‌شوند. نظام‌های دیگر باشهرت کم توسط پیوتروفسکی، هرتز و رپاپورت به وجود آمدند.
اکسنر و همکارانش برای اصلاح دشواری های تحقیق درباره رورشاخ و کاربرد بالینی آن به گردآوری دادههای پایه هنجار و گسترده و تدوین یک نظام نمره گذاری و تفسیر یکپارچه پرداختند. بهترین ویژگی‌ها برای نمرهگذاری و تفسیر از میان هریک از پنج نظام مختلف انتخاب شد. انتخاب این ویژگی‌ها بر اساس روایی یابی تجربی و مشترک بودن آنها در همه پنج نظام صورت گرفت. هر طبقه نمرهگذاری در صورتی در نظام جدید گنجانیده میشود که اعتبار پایایی ارزیابی آن توسط آزمایش‌کنندگان مختلف دست کم ۰/۸۵ باشد. محصول نهایی ابتدا در سال ۱۹۷۴ چاپ شد. نظام اکسنر اکنون بلندپروازترین و دقیق‌ترین نظام به شمار می‌آید. به‌علاوه متداول‌ترین روش‌های نمرهگذاری و تفسیر معمول در سایر روش‌ها نیز گنجانده‌شده و با رویکرد اکسنر یکپارچه‌شده است.
سه نظام رایج در نمره گذاری رورشاخ شامل نظام بک، نظام کلاپ فر و نظام جامع اکسنر است .
نظام اکسنر دقیق ترین و جامع ترین نظام نمره گذاری رورشاخ است تا جایی که نظام جامع لقب گرفته است .و در این نظام روایی یابی تجربی صورت گرفته است .
مطالب مرتبط با آزمون رورشاخ
نرم افزار نمره گذاری آزمون رورشاخ (لاتین)
(پس از نصب، فایل کرک را در محل نصب کپی کنید)
راهنمای کامل اجرا ، نمره گذاری و تفسیر آزمون رورشاخ (به زبان فارسی)
دانلود مجموع کتابهایی درباره آزمون رورشاخ شامل :
- ارزیابی اختلال شخصیت با تست رورشاخ
- تحلیل نمادین و بین فرهنگی رورشاخ
- تفسیر رورشاخ بر اساس نظام کلاپفر
- اصول تفسیر رورشاخ
- اصول و مبانی تفسیر رورشاخ بر اساس نظام جامع اکسنر
- تفسیر پیشرفته رورشاخ بر اساس نظام جامع اکسنر (همه کتابها به زبان اصلی است)
دانلود کارتهای آزمون رورشاخ
دانلود مقالات پژوهشی مرتبط با آزمون رورشاخ (فارسی)
دانلود با ما در روان راهنما همراه باشید
صفحه اصلی دانلود پرسشنامه استاندارد ، آزمونهای روانی ، تست و مقیاس
در صورتی که پس از خرید با مشکل دانلود در مرورگر گوگل کروم مواجه شدید از این راهنما استفاده کنید. لینک دانلود به ایمیل هم ارسال میشود. پوشه اسپم یا هرزنامه را در ایمیل خود حتما چک کنید.
این مجموعه را ببینید
