سگ های نگهبان و سگ گارد از صمیمی‌ترین دوستان مشترک انسان هستند. سابقه دوستی انسان و سگهای نگهبان به اولین روز پیدایش نخستین نسل از این حیوانات برمی‌گردد. در مستند علمی Cosmos: A SpaceTimeOdyssey به روایت از نیل دی گریس تایسون، به وجود آمدن نژاد سگ، تحت تاثیر دخالت مستقیم انسان در اکوسیستم طبیعت می‌باشد. در واقع تا پیش از پیدایش نسل سگ‌ها، این موجودات در قالب اجداد خود، یعنی گرگ‌ها زندگی می‌کردند.
طی احتمال تکاملی که در روند رو به جلوی طبیعت وجود دارد، بعضی از گرگ‌ها برای بقای خود تصمیم گرفتند تا بیشتر به انسان نزدیک شوند. این نزدیکی گرگ و انسان، یک رابطه برد–برد بین آنها بود؛ چرا که از طرفی گرگ‌های رام‌شده می‌توانستند با اطمینان خاطر از تامین غذای خود برسند. از طرف دیگر نیز انسان با غذا دادن به آنها می‌توانست از تامین امنیت خود در طبیعت مطمئن باشد.
با استناد به شواهدی که در این مورد وجود دارد، در می‌یابیم که انسان عامل اصلی پیدایش نسل سگ‌ها بوده است. گرگ‌هایی که کم‌کم به وجود انسان در کنار خود عادت کردند، در گذر صدها هزار سال از ایجاد چنین رابطه‌ای، نژاد سگ‌ها دستخوش تغییرات زیادی شده است. همین حالا صدها نژاد مختلف از این حیوان در حال زندگی روی کره زمین هستند. بسیاری از این نژادها حاصل دستکاری ژنتیکی توسط انسان می‌باشند. سگ نگهبان و سگ گارد، از جمله محبوب‌ترین سگ‌هایی هستند که در عین داشتن توان جسمانی، از هوش بالایی نیز برخوردار هستند.
به دلیل اینکه نگهداری و تربیت سگ نگهبان در نوع خود یک کار مهم و حساس به شمار می‌رود، آشنایی با اخلاق، ویژگی‌ها، نژادهای مختلف سگ نگهبان، تفاوت سگهای نگهبان و سگ های گارد با دیگر سگ‌ها حائز اهمیت است. در این مقاله از مجموعه خدماتی و آرایشگاه حیوانات خانگی پت استایلیست به توضیح در این موارد خواهیم پرداخت.
سگ نگهبان به چه سگی گفته می‌شود؟
سگ نگهبان یک سگ هشداردهنده است که به شدت نسبت به قلمرو خود حساس است. تمام نژادهای سگ نگهبان در مواجه با ورود یک غریبه به قلمرو خود، رفتاری به شدت تهاجمی و خشن از خود نشان می‌دهند. سگ نگهبان نیز مانند سگهای دیگر، به خوبی احساسات صاحب خود را متوجه می‌شوند. همچنین،نظافت و بهداشت سگهای نگهبان نیز حائز اهمیت است.
آیا سگ نگهبان همان سگ گارد است؟
خیر! سگهای نگهبان و سگهای گارد تفاوت‌هایی با هم دارند. سگ گارد یا Guard Dog بیشتر مسئول محافظت از یک شخص می‌باشد. وظیفه سگ گارد بر خلاف سگ های نگهبان، محافظت از قلمرو نیست. نژادهای سگ گارد هدفی متفاوت را دنبال می‌کنند. این سگ‌ها به دنبال تامین امنیت و مراقبت از افراد هستند. هرچند سگ گارد نیز مثل سگ نگهبان ممکن است وظیفه محافظت از قلمروی شخصی صاحب خود را نیز به عهده بگیرد. اما معمولاً این سگ‌ها همواره همراه با صاحب خود می‌باشند. سگهای گارد تا زمانی که احساس خطر نکنند، رفتاری عادی از خود نشان می‌دهند. هرچند هوش بالای این سگ‌ها باعث می‌شود تا همیشه حواسشان جمع محیط اطراف باشد. در هر صورت اگر به نگهداری از سگ برای نگهبانی یا محافظت شخصی مشغولید، بهتر است بدانید چگونه بدون هیچ خطری سگتان را آرام کنید.
تفاوت سگ نگهبان با سگ گارد و دیگر سگ‌ها
تفاوت سگ های نگهبان و سگ گارد، جدا از نژاد آنها، در روش تربیت آنها است.روش تربیت سگ نگهبان از اهمیت بالایی برخوردار است. به عنوان مثال، یک سگ ژرمن شپهرد می‌تواند هم به عنوان سگ گارد و هم به عنوان سگ نگهبان تربیت شود. به طور کلی، بعضی از سگ‌ها بیشتر مناسب نگهبانی و برخی دیگر مناسب محافظت شخصی هستند. در کل، تفاوتی که بین سگ نگهبان و گارد با دیگر سگ‌ها وجود دارد، جثه قوی، هوش بالا، وفاداری زیاد و جنگجویی آنهاست.
در ادامه، به معرفی چند مورد از معروف‌ترین نژادهای سگ نگهبان می‌پردازیم. نگهداری از سگ برای نگهبانی مستلزم رعایت نکاتی می‌باشد که به طور خلاصه به این موضوع نیز خواهیم پرداخت.
انواع نژادهای سگ نگهبان
اگر به دنبال نگهداری از سگ برای نگهبانی هستید بهتر است نژادهای این نوع سگ‌ها را بشناسید. نگهداری از سگ برای نگهبانی، نیاز به شناخت از خلق‌وخوی آنها دارد و لازم است بدانید که با اینگونه سگ‌ها چگونه رفتار کنید.
سگ دوبرمن پینچر
سگ دوبرمن از محبوب‌ترین سگهای نگهبان است. معمولاً افرادی که به دنبال نگهداری از سگ برای نگهبانی هستند، نژاد دوبرمن را به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی در نظر می‌گیرند. این سگ با سرعت و هوش بالایی که دارد می‌تواند به خوبی از عهده مسئولیت تامین امنیت یک مکان برآید. به طور کلی، سگ دوبرمن با ظاهر جدی و مخوف خود، یک سگ شجاع، باهوش، وفادار، قوی و هوشیار و مناسب نگهبانی می‌باشد.
سگ روتوایلر
سگ روتوایلر به طور کلی، برای نگهبانی از گله تربیت داده شده است. روتوایلر، نژادی ایده‌آل برای نگهبانی به شمار می‌آید که به دلیل شجاعت زیاد و نترس بودن، شهرت زیادی دارد. این نژاد از سگ‌ها نسبت به تمام غریبه‌ها شکاک هستند اما در صورتی که توسط صاحبشان به آنها اطمینان داده شود، خطری در پی نخواهند داشت. سگ روتوایلر، سگی با اعتمادبه نفس بالا، مهربان، بسیار باهوش و وفادار است که قدرت یادگیری زیادی نیز دارد و یکی از بهترین گزینه ها برای تربیت سگ نگهبان است.
سگ ژرمن شپرد
احتمالاً هیچ کدام از سگ‌ها به اندازه ژرمن شپرد در بین آدم‌ها محبوب نیست. همه ما این نژاد از سگ را در مجموعه تلویزیونی «کمیسر رکس» به یاد داریم. ژرمن شپرد دارای قوه یادگیری فوق‌العاده‌ای است. هوش بالا، قدرت جسمانی زیاد، آموزش‌پذیری و جذابیت بصری این سگ باعث محبوبیت زیاد آن در ایران و جهان شده است. از ویژگی‌های دیگر سگ ژرمن شپرد می‌توان به شجاعت و اعتمادبه نفس بالا، واکنش سریع در مواقع خطر و امکان تربیت آن برای نگهبانی یا گارد می‌باشد.
سگ سرابی؛ قوی‌ترین نگهبان ایرانی
سگ سرابی یا پرشین ماستیف، یک سگ ایرانی و بسیار محبوب است. اگر تا کنون سفری به عشایر یا روستاهایی که مردمان آن دامدار هستند، داشته‌اید، به احتمال زیاد نمونه‌هایی از این سگ را دیده‌اید. سگ سرابی، سگی درشت هیکل، سخت‌جان، قدرتمند و بسیار باهوش است. این سگ سالیان سال است که در اموری چون نگهبانی و محافظت از گله در کنار ایرانی‌ها بوده است. وزن سگ سرابی گاهی تا ۹۰ کیلوگرم نیز می‌رسد و ظاهر ترسناک آن باعث تحت تاثیر قرار دادن متجاوزان می‌شود. سگ سرابی تحملی بالا در شرایط سخت دارد و غریزه او در نگهبانی، محبوبیت زیادی برای او ایجاد کرده است.
سگ بول ماستیف
سگ بول ماستیف، جثه‌ای بزرگ و نیرومند دارد. این سگ با ظاهر ترسناک و با ابهتی که دارد، می‌تواند به تنهایی باعث تامین امنیت و نگهبانی از یک مکان شود. سگ بول ماستیف نسبت به هر گونه فعالیت مشکوکی پارس می‌کند و ممکن است بسیار پر سر و صدا به نظر بیاید. بول ماستیف با قفسه سینه عریض و ماهیچه‌های بزرگ خود، سگی ایده‌آل برای نگهبانی به شمار می‌آید. این سگ در صورتی که به خوبی آموزش ببیند می‌تواند یک سگ ایده‌آل برای نگهبانی یا محافظت شخصی افراد به خدمت گرفته شود.
دیگر نژادهای سگهای نگهبان
سگهای نگهبان، نژادهای متفاوت و مختلفی دارند. انتخاب نژاد مناسب، بستگی به انتظار افراد از نحوه نگهبانی و حساسیت آن دارد. در برخی موارد لازم است شرایطی تامین شود که ورود هر کس به قلمرو تحت حفاظت، مساوی باشد با ایجاد جراحت در شخص متجاوز! در برخی موارد نیز صرفاً واق‌واق کردن سگ و خبردار شدن صاحب او کفایت می‌کند. نژادهای دیگر سگهای نگهبان که از هوش بالایی برای این امر برخوردارند، به ترتیب زیر هستند:
- کرن تریر (Cairn Terrier)
- آکیتا (Akita)
- اسچیپرکی (Schipperke)
- مالینوز بلژیکی (Malinois dog)
- کین کورسو (Cane Corso)
- سگ مینیاتور پینچر (Miniature Pinscher)
- جاینت اشنازر (Giant Schnauzer)
- گریت پیرنیز (Great Pyrenees)
- اشنارز مینیاتوری (Miniature Schnauzer)
- ژرمن پینچر (German Pinscher)
- آیردل تریر (Airedale Terrier)
- بولداگ (Bulldog)
- دالماسین (Dalmatian)
هرکدام از این نژادها، نقاط ضعف و قوت خود را دارند. به عنوان مثال، نژاد دالماسین که در کارتون محبوب والت دیزنی به نام «صد و یک سگ خالدار» شهرت زیادی یافت، به عنوان سگی شناخته می‌شود که رفتاری بسیار دوستانه با کودکان دارد. از این رو، مراقبت از این سگ در افرادی که صاحب کودکان خردسال هستند، بسیار مناسب می‌باشد. در کل، بهتر است جهت نگهداری از سگ برای نگهبانی، با توجه به شرایط خاص زندگی خود، بهترین نژاد برای این کار را پیدا کنید.
ویژگی های سگهای نگهبان و نحوه برخورد با آنها
به طور کلی، سگهای نگهبان، سگ‌هایی وفادار به شمار می‌آیند. این سگ‌ها در برخورد با صاحب خود بسیار مهربان بوده و در مواجه با غریبه‌ها بسیار تهاجمی می‌شوند. سگهای نگهبان همچنین، از هوش بالایی نیز برخوردارند. باهوش بودن این سگ‌ها باعث می‌شود تا هر وظیفه‌ای که برای آن، تربیت سگ نگهبان را انجام داده اید به خوبی انجام دهند.
برای نمونه، در صورتی که سگ خود را صرفاً برای واق‌واق کردن در برابر غریبه‌های متجاوز تربیت کرده باشید، به خوبی از عهده این کار برخواهند آمد. در حالیکه تربیت سگ نگهبان برای گرفتن افراد می‌تواند خطرات جبران نشدنی به دنبال داشته باشد.
همچنین، بعضی از سگهای نگهبان که برای مراقبت از باغ و اماکن وسیع انتخاب می‌شوند، بایستی از جثه بزرگ و قوی برخوردار باشند. در مواردی نیز لازم است از چندین سگ در یک مکان استفاده کرد؛ چرا که به دام انداختن تنها یک سگ نگهبان می‌تواند به راحتی توسط چند نفر انجام شود.
نکات تربیت سگ برای نگهبانی
تربیت سگ نگهبان، فعالیتی حساس است که نیاز به تسلط به اصول آموزش سگ برای نگهبانی را می‌طلبد. زندگی سگ‌ها به طرز جدایی‌ناپذیری با انسان‌ها گره خورده است. رابطه بین انسان و سگ، عاملی است که باعث بوجود آمدن این گونه از حیوان روی زمین شد. قدمت زندگی مشترک انسان و حیوان به اولین روز پیدایش این موجود اسرارآمیز بازمی‌گردد. یکی از قطعی‌ترین دلایلی که باعث افزایش هوش سگ‌ها و سازگاری بیش از اندازه آنها با انسان شد، همین اهلی شدن گونه قبلی‌شان یعنی گرگ‌ها، توسط انسان بوده است. نخستین مزیتی که در این ارتباط به وجود آمد، تربیت سگ نگهبان برای مراقبت از انسان بود. آموزش سگ برای نگهبانی از نخستین روزهای این همزیستی تاریخی شروع شد.
آموزش سگ برای نگهبانی در همه جای جهان به شیوه‌های مختلف انجام می‌شود. در تمام کشورها نه تنها تربیت سگ نگهبان، بلکه آموزش برای شرکت در عملیات پلیس، امداد و نجات، کشف مواد مخدر و حتی تربیت به عنوان عصای دست کورها نیز رواج دارد. در برخی جاها نیز از شرط بندی بر نبرد سگ ها کسب درآمد می‌کنند! آموزش سگ برای نگهبانی یکی از رایج‌ترین استفاده‌هایی است که از به خدمت گرفتن سگ‌ها نشات می‌یابد. تربیت سگ نگهبان دارای اصول و قواعدی منحصربه فرد است. به همین راحتی نمی‌توان سگی را خرید و در یک گوشه باغ بست تا تبدیل به سگی نگهبان شود.
تربیت سگ نگهبان به این منظور صورت می‌گیرد که امنیت یک خانواده، باغ، کارخانه، کارگاه یا هر جای دیگری را تامین کند. آموزش سگ برای نگهبانی به معنای تربیت آن برای حمله کردن و گرفتن مظنون نیست. بلکه هدف از آموزش سگ برای نگهبانی این است که بتواند در مواجه با غریبه‌ها، گارد درست گرفته و با پارس کردن‌های هشداردهنده، صاحب خود را از حضور یک غریبه باخبر کند.
تفاوت سگ نگهبان و سگِ «بگیر»
مهم‌ترین موضوع در مورد تربیت سگ نگهبان این است که سگ نگهبان با سگِ بگیر تفاوت دارد. بسیاری از افراد به اشتباه گمان می‌کنند که اگر سگی بتواند به خوبی، مهاجم را هدف قرار داده و به او حمله کند، آن سگ، مناسب برای نگهبانی است. در صورتی که سگِ بگیر با سگ نگهبان فرق دارد. سگهای حمله‌کننده به این منظور تربیت می‌شوند که در مواقع خاص توسط صاحب خود، مامور به گرفتن هدف خاصی شوند. از این سگ‌ها بیشتر توسط پلیس و نیروهای امنیتی استفاده می‌شود. در حالی که سگهای نگهبان، به جای حمله‌ور شدن و آسیب رساندن به مهاجم، در مقابل او گارد درست را گرفته و می‌توانند افراد دیگر را متوجه خطر کنند. در مواقع بسیاری، سگهای نگهبان به عنوان همراه و همدم صاحب خود هستند.
آموزش سگ برای نگهبانی و نکاتی پیرامون این موضوع
سگ‌ها به دلیل حساسیت بالایی که نسبت به صاحب خود دارند، رعایت نکات مراقبتی سگ ها برایشان بسیار مهم و حیاتی است. برای تربیت سگ نگهبان لازم است او را به گونه‌ای تربیت کنید که مطیع، حرف‌شنو و فرمانبردار شما باشد. برای رسیدن به این منظور لازم است برخی نکات مهم در این خصوص را بدانید و به دقت به آنها عمل کنید. مهم‌ترین موضوع در تربیت سگ نگهبان، انتخاب نژاد مناسب آن است. هر کدام از نژادها، سلیقه و رفتار خاص خود را دارد. بنابراین، دانستن اخلاقیات کلی هر کدام از این نژادها در تربیت سگ نگهبان باهوش‌تر، قوی‌تر و جسورتر موثر خواهند بود.
یکی از عمده‌ترین اشتباهاتی که در تربیت سگ نگهبان ممکن است رخ دهد، این تصور باطل است که با به کار بردن خشونت بیشتر، سگی مطیع‌تر و حساس‌تر پرورش خواهد یافت. در حالی که به هیچ وجه اینطور نیست؛ بلکه انجام چنین کاری باعث کاهش وفاداری حیوان، افسردگی، خشونت بیش از حد و خطرناک شدن او خواهد شد. همچنین، سگ‌ها نیز مثل آدم‌ها دارای خصوصیات اخلاقی متفاوتی هستند. حتی اگر دو سگ از یک نژاد داشته باشیم، هر دوی اینها در شرایط یکسان، رفتارهای دقیقاً مشابه‌ای نخواهند داشت.
از نکات اصلی که در تربیت سگ نگهبان باید به آن توجه داشت، این است که دوران تولگی حیوان، شکل‌دهنده شخصیتش می‌باشد. در این دوران سگ‌ها یاد می‌گیرند با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کنند. بنابراین، همواره بهترین سگ نگهبان، آموزش‌های خود را از زمانی که توله است شروع می‌کند؛ چرا که آموزش دادن به سگهای بالغ و آنهایی که دوران تولگی‌شان گذشته است، به مراتب سخت‌تر می‌شود.
در ادامه، به معرفی نکاتی در خصوص تربیت سگ نگهبان می‌پردازیم. توجه به این نکات می‌تواند سگ نگهبان بهتر و باهوش‌تری تربیت نماید.
نکات مهم در خصوص تربیت سگ نگهبان
در خصوص تربیت سگ نگهبان، نکته‌های زیادی وجود دارد. تربیت سگ نگهبان، قلق‌های خاص خود را دارد. همانطور که گفتیم هوش، میزان و سرعت یادگیری یک سگ نسبت به دیگری متفاوت است. بنابراین، با استفاده از دستورالعمل زیر، بهترین سگ نگهبان را انتخاب و تربیت کنید.
- جدا از توقعی که از کیفیت نگهبانی داریم، تمامی سگ‌ها می‌توانند به عنوان سگ نگهبان مورد استفاده قرار گیرند. هرچند بعضی از نژادها، وظیفه نگهبانی را در کیفیت بالاتری انجام می‌دهند. نژادهای ژرمن شپرد، دوبرمن و رتوایلر، از محبوب‌ترین نژادهای سگ نگهبان هستند.
- یک سگ نگهبان خوب نباید ترسو و خجالتی باشد. رفتار یک سگ در تولگی را می‌توان تا حد زیادی تشخیص داد. البته اگر آموزش‌ها به درستی به سگ داده شوند، همان سگ خجالتی نیز می‌تواند به نگهبان خوبی تبدیل شود. اما به طور کلی، سگ‌هایی که اجتماعی باشند و حالت‌هایی از بیماری‌های انسان‌گونه‌ای چون افسردگی نداشته باشند، گزینه‌های بهتری برای این کار خواهند بود.
- مهم‌ترین دستوراتی که لازم است از همان ابتدا به سگ آموزش داده شود، اطاعت از فرامینی چون نشستن، ایستادن، خوابیدن و گرفتن است. یک سگ نگهبان خوب باید بتواند به فرمان صاحب خود به دقت عمل کند. در مواردی لازم است سگ را ساکت کرده و بعضی مواقع نیز باید سگ را وادار به گرفتن شخص مهاجم کرد.
- بعد از یاد دادن فرامین اولیه، دستور پارس کردن به سگ آموزش داده می‌شود. انجام این کار با شرطی کردن سگ نسبت به جمله، آوا یا صدایی خاص میسر می‌باشد. به این منظور همواره از یک دستور خاص برای این کار استفاده کنید.
- بعد از اینکه سگ شما پارس کردن را یاد گرفت، لازم است به او فرمان آرام باش را نیز یاد بدهید. همچنین، تمرین متناوب بین «آرام باش» و «پارس کن» می‌تواند حرف‌شنوی سگ را بسیار بالا برده و زمینه‌های شکل‌گیری یک سگ نگهبان باعرضه و قوی را بوجود آورد.
نکاتی درباره تربیت معروف‌ترین نژادهای سگ نگهبان
ژرمن شپرد، دوبرمن پینچر، روتوایلر و سگ سرابی از معروف‌ترین سگهای نگهبان در جهان هستند. مهم‌ترین نکته‌ای که درباره این سگ‌ها وجود دارد، هوش بالای آنهاست. باهوش بودن این سگ‌ها باعث ایجاد رابطه‌ای عمیق بین آنها و صاحبانشان می‌شود. به عقیده برخی از آموزش‌دهندگان و مربیان سگ، بهترین مربی برای این سگ‌ها، صاحبان آنها هستند. اما در صورتی که اصول لازم در مورد آنها را نمی‌دانید، بهتر است از انجام چنین کاری صرف نظر کنید؛ چرا که ممکن است هوش بالای آنها مثل یک چاقوی دولبه عمل کرده و باعث آسیب رسیدن به خودتان شود. بنابراین، شاید بهتر این باشد که در کنار استفاده از تجربیات یک مربی حرفه‌ای، خودتان نیز مسئولیت برخی آموزش‌ها را به عهده بگیرید.
این نکته‌ها یادتان باشد:
- روتوایلر: این سگ‌ها برای افرادی که تا به حال سگ نداشته‌اند، گزینه چندان مناسبی نیست. همچنین، آموزش دادن به این نژاد از همان سنین کودکی حائز اهمیت است. از طرف دیگر این سگ‌ها به لحاظ جثه، بزرگ بوده و به فضای زیادی برای مراقبت نیازمند هستند.
- ژرمن شپرد: آموزش دادن به این نژاد بسیار آسان‌تر از نژادهای مشابه است. اما از طرفی بیماری‌های نژادی در این سگ‌ها رایج است و هر روز احتیاج به فعالیت فیزیکی بالایی دارند. همچنین، ژرمن شپرد، گزینه‌ای مناسب برای کسانی که پیش از این سگ نداشته‌اند، نیست. البته هوش بالا در این نژاد باعث یادگیری سریع چیزهای جدید توسط آنها می‌شود.
- سگ سرابی: این نژاد از سگ از کمترین میزان دردها و ناخالصی‌های ژنتیکی برخوردار است. به طور کلی، مرض مشترکی بین سگهای مختلف این نژاد وجود ندارد. در عین حال، رایج‌ترین بیماری که در این نژاد معرفی شده است، دیسپلازی مفصل لگن و ران است. این مشکل البته تنها مربوط به این نژاد نیست و در برخی نژادهای دیگر مثل ژرمن شپرد نیز دیده می‌شود.
- دوبرمن پینچر: سگ دوبرمن برای خانواده‌هایی که کودکان بسیار کوچک دارند، مناسب نیست. این سگ‌ها اگر به درستی تربیت نشوند، ممکن است به صاحب خود نیز حمله‌ور شوند. سگ دوبرمن به صدای بلند حساس است و این احتمال وجود دارد که بعد از مدتی دچار افسردگی و افسارگسیختگی شوند. بنابراین، در انتخاب این سگ باید دقت زیادی به خرج دهید.