توسط سمیه ملکی
12-14-2020 12:44:27 AM
بر اساس گزارش‌ها مرکز آمار ایران، مشاغل وابسته به صنعت کشاورزی بیشترین سهم را در ایجاد اشتغال به خود اختصاص داده است. دراین‌بین بخش دام‌پروری که یکی از زیرمجموعه‌های اصلی این صنعت به‌حساب می‌آید به‌ویژه درزمینهٔ پرورش پرندگان ازجمله بخش‌هایی است که در ایران پتانسیل زیادی جهت رشد و سرمایه‌گذاری دارد.
کارشناسان بر این باورند که پرورش پرندگان ظرفیت بالایی برای جذب افراد بیکار و زنان خانه‌دار در مقایسه با سایر مشاغل اقتصادی دارد و می‌تواند بستری بسیار مناسب برای ایجاد زمینه‌های اشتغال‌زایی و فعالیت‌های اقتصادی فراهم نماید. دلیل ظرفیت بالای این بخش را هم می‌توان در تنوع شغلی، درآمدزایی بالا، کم‌هزینه بودن، زودبازده بودن و ... جستجو نمود.
در کسب‌وکار پرورش پرنده، گرچه پرورش‌دهنده با موجود زنده سروکار دارد و دارای حساسیت بالایی هست اما نسبت به مشاغل دیگر از ریسک پایین‌تری برخوردار است؛ و به دلیل جذابیت و تأثیر مستقیم بر روی روح و روان افراد مورد استقبال اکثریت قرارگرفته است؛ و حتی بسیاری از افرادی که به دنبال شغل دوم با ساعت کاری منعطف و پاره‌وقت هستند که هم به کسب درآمد بپردازند و هم سرگرم شوند پرورش پرندگان را بهترین گزینه برای این امر می‌دانند.
در زیر به چند نمونه از پرورش پرندگان اشاره‌شده که علاوه بر جنبه درآمدزایی سبب سرگرمی و ایجاد روحیه‌ای نشاط‌بخش نیز می‌گردد:
پرورش قرقاول. پرورش مرغ شاخ‌دار. پرورش کبک. پرورش بلدرچین. پرورش کاسکو. پرورش فنچ. پرورش غاز. پرورش اردک. پرورش مرغ گوشتی و تخم‌گذار. پرورش شترمرغ. و ...
همان‌طور که اشاره گردید بخش پرورش پرندگان دارای تنوع شغلی بالایی است،
حال برای بسیاری این سؤال پیش می‌آید که کدام پرنده علاوه بر درآمدزایی بالا از میزان ریسک‌پذیری پایین‌تری برخوردار است؟
میزان هزینه و تلفات کدام پرنده کمتر است؟ پرورش کدام پرنده کم دردسر تر است؟
به‌عبارتی‌دیگر راحت‌ترین پرنده برای پرورش کدام است؟
در این پست به این قبیل از سؤالاتی که برای بسیاری از کاربران پیش‌آمده پاسخ داده می‌شود؛ پس تا پایان با ما باشید.
پرورش پرندگان پرسود:
در یک نگاه کلی برای پی بردن به این کدام پرنده پرسود است بایستی موضوع را از جنبه‌های مختلف مانند میزان هزینه‌های پرورش، مقاوم بودن پرنده در برابر بیماری‌ها، میزان مصرف خوراک، امکانات و تجهیزات موردنیاز، بازگشت سرمایه و ... موردبررسی و تجزیه قرارداد.
میزان مصرف خوراک: ازآنجایی‌که حدود 60 درصد از هزینه‌های جاری صرف تهیه دان موردنیاز پرنده می‌گردد؛ بنابراین میزان مصرف آن تأثیر مستقیم بر روی میزان سوددهی پرورش دارد، هر چه پرنده در قبال مصرف کمتر خوراک، بیشترین میزان تولید (گوشت و تخم) را داشته باشد و یا به‌عبارتی‌دیگر از بازده غذایی قابل‌قبولی برخوردار باشد قطعاً می‌تواند سود خوبی را عاید پرورش‌دهنده کند. در بین ماکیان می‌توان اشاره‌ای به قرقاول نمود، قرقاول یک پرنده زینتی کم‌خرج به لحاظ میزان مصرف خوراک است که این امر می‌تواند توجیه‌پذیری این پرنده زیبا را دوچندان نماید.
البته ذکر این نکته ضروری است که با پیشرفت علم اصلاح ژنتیک متخصصان این حوزه توانسته‌اند سویه‌هایی از پرندگان را ایجاد نمایند که با میزان مصرف خوراک کمتر بالاترین بازدهی را داشته باشند. در این زمینه می‌توان نگاهی به پرورش مرغ گوشتی داشت؛ در سال‌های گذشته ضریب تبدیل خوراک این پرنده بین 2 و یا حتی 5/2 بوده (به ازای هر کیلوگرم تولید گوشت، پرنده 2 الی 5/2 کیلوگرم خوراک مصرف می‌کند)، اما امروزه سویه‌هایی ایجادشده‌اند که علاوه بر کوتاه بودن طول دوره پرورش از ضریب تبدیل 8/1 و یا حتی 6/1 برخوردار هستند همانند سویه‌های راس و کاپ.
مقاومت در برابر شرایط سخت محیطی و بیماری‌ها:
نقش بیماری‌ها و کاهش درصد تلفات پرندگان در میزان سودآوری بر کسی پوشیده نیست. سیستم دفاعی بعضی از طیور همانند مرغ گوشتی و یا مرغ تخم‌گذار بسیار حساس است و در برابر بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های ویروسی همانند آنفولانزا قادر به مقاومت کردن نیستند و اگر مرغی آلوده به آن گردد احتمال سرایت به سایر مرغ‌های آن واحد و یا حتی سایر مرغداری‌های اطراف نیز دوچندان می‌گردد و این مسئله یعنی تلفات بیش از 70 درصدی که عایدی جزء ورشکستگی و خسارت اقتصادی نصیب پرورش‌دهنده نمی‌گردد؛ که در این شرایط برای مقابله با این حساسیت، رعایت اصول بهداشتی سالن پرورش، ضدعفونی کردن آن و واکسینه کردن به‌موقع گله از ضروریات است که برای این اقدامات بایستی هزینه‌هایی را پرداخت نمود که صرف این هزینه برای غالب پرندگان یکسان است.
بااین‌حال پرندگانی نیز وجود دارند که به دلیل مقاومت در برابر شرایط سخت محیطی و بیماری‌ها، هزینه‌های ضدعفونی و اصول بهداشتی در آن‌ها حداقل است. بلدرچین و شترمرغ از نمونه‌های بارز این دسته از پرندگان هستند. شترمرغ‌ها در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی و کم‌آبی به‌خوبی از خود مقاومت نشان دهند و این فاکتور نقش مهمی در میزان سودآوری این قبیل از پرندگان دارد.
اقتصادی‌ترین پرنده برای پرورش:
پرنده‌ای برای پرورش دارای توجیه اقتصادی است که درآمد حاصل از پرورش آن از مخارج و هزینه‌ها بیشتر گردد؛
که برای دستیابی به این میزان از توجیه بایستی پارامترهای اقتصادی را در هنگام پرورش مدنظر قرارداد. این پارامترها عبارت‌اند :
*از عوامل داخلی (خصوصیات ارثی)
* عوامل خارجی (تغذیه، نحوه پرورش و نگهداری، مدیریت و سایر عوامل محیطی و طبیعی).
همان‌طور که در قسمت بالا اشاره گردید پرندگانی همانند قرقاول، بلدرچین و یا شترمرغ به دلیل راندمان غذایی بهتر، مقاومت در برابر بیماری‌ها و ساده بودن تأسیسات و تجهیزات نگهداری ازنظر اقتصادی برای یک پرورش‌دهنده بسیار ایده آل و قابل توجیه می‌باشند.
بهترین پرنده برای پرورش خانگی:
افراد زیادی هستند که به دلیل نداشتن سرمایه‌های کلان و عدم فضای کافی به‌منظور امرارمعاش و یا سرگرمی به‌جای پرورش صنعتی روی به پرورش خانگی آن آورده‌اند. پرنده‌های زیادی وجود دارند که برای پرورش در فضاهای محدود خانگی بسیار مناسب می‌باشند همانند پرندگان زینتی. این پرندگان به دلیل کوتاه بودن طول دوره پرورش، نگهداری آسان، عدم نیاز به تجهیزات گران‌قیمت، بازارپسندی قابل‌قبول، قیمت بالای فروش، ایجاد حس نشاط‌بخش و جنبه سرگرمی مورد مقبولیت بسیاری از عموم قرارگرفته‌اند.
پرندگان زینتی زیادی وجود دارند مانند :
کاسکو
طاووس
مرغ عشق
مرغ مینا
مرغ شاخ‌دار
قرقاول
بلدرچین
مرغ مینا
فنچ
و ...
که برای امر پرورش و نگهداری به کار گرفته می‌شوند.
دراین‌بین فنچ و مرغ عشق یکی از پرطرفدارترین پرندگان زینتی مناسب برای پرورش در محیط‌های خانگی به‌حساب می‌آیند. این پرندگان جدا از ظریف و حساس بودن دارای پرورش و نگهداری آسان و راحتی هستند که حتی افراد تازه‌کار و بی‌تجربه نیز می‌توانند با پرورش آن‌ها به کسب درآمد دلخواه خود دست یابند.
علاوه بر پرندگان زینتی، طیوری همانند اردک، مرغ بومی و غاز نیز گزینه‌هایی بسیار مناسب برای پرورش خانگی در سیستم‌های روستایی به شمار می‌روند. افراد روستایی به‌خصوص زنان خانه‌دار می‌توانند با پرورش و نگهداری از مرغ بومی نیازهای روزمره خود را تأمین کنند و از این طریق به امرار و معاش بپردازند. ازآنجایی‌که بخش عمده‌ای از خوراک این طیور از طریق پسماندهای خانگی تأمین می‌گردد پرورش این نوع از ماکیان برای خانواده‌های روستایی از توجیه اقتصادی قابل‌قبولی برخوردار است.
سالن پرورش پرندگان زینتی:
پرندگان زینتی را می‌توان به دو شیوه خانگی و صنعتی پرورش داد. در شیوه خانگی که پرورش به‌صورت محدود است از قفس‌های نگهداری استفاده می‌گردد؛ اما اگر پرورش در سطح وسیع و صنعتی صورت گیرد نیاز به استفاده از سالن هست.
ابعاد سالن پرورش پرندگان زینتی بر اساس نوع تراکم بین 100 تا 1000 متر متغیر است. سالن‌ها بایستی به‌گونه‌ای ساخته شوند که قابل شستشو و ضدعفونی کردن باشد تا از ورود و انتقال بیماری به داخل فارم جلوگیری گردد. سالن پرورش پرندگان زینتی نباید در مقابل جهت وزش باد و یا کوران ساخته شوند زیرا به دلیل حساسیت بالای این پرندگان سبب بالا رفتن آمار تلفات و مرگ‌ومیر می‌شود. همچنین سالن پرورش بایستی به تجهیزاتی مانند وسایل سرمایشی و گرمایشی و سیستم‌های تهویه مجهز گردد تا با فراهم شدن موجبات آسایش، پرندگان بتوانند حداکثر رشد و تولید خود را بروز دهند.
ملزومات و تجهیزات موردنیاز پرورش پرندگان زینتی:
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های پرورش پرندگان زینتی عدم نیاز به تجهیزات گران‌قیمت است. در پرورش آن‌ها مهم‌ترین تجهیزات تهیه قفس متناسب با نوع پرنده پرورشی است، به‌عنوان‌مثال فنچ‌ها برای ورزش و بازی کردن نیاز به پرواز دارند که بایستی طول قفس پرورش آن‌ها بیشتر در نظر گرفته شود تا بتوانند به‌راحتی پرواز کنند. این در حالی است که قفس پرندگانی همانند بلدرچین که نیاز به پرواز ندارند یا پرواز در آن‌ها محدود است به‌صورت چندطبقه و با طول کوتاه ساخته می‌شود.
علاوه بر قفس بایستی دان خوری و آبخوری به میزان کافی و همچنین دستگاه‌های رطوبت‌سنج و دماسنج برای کنترل شرایط محیطی در نظر گرفته شود.
نتیجه‌گیری کلی:
از مطالب بالا به این نتیجه می‌رسیم که راحت‌ترین پرنده برای پرورش پرنده‌ای است که بتواند باکم ترین دغدغه و دردسرهای پرورش فرد را به درآمدزایی برساند؛ که رسیدن به این امر درگرو رعایت اصولی مانند انتخاب پرنده مناسب، مدیریت صحیح، سرمایه لازم متناسب با نوع پرورش و برخورداری از دانش کافی درزمینهٔ مذکور است.
بدین ترتیب؛ توصیه می‌گردد اولاً بایستی از پرنده‌هایی برای این امر استفاده نمود که ازنظر پارامترهای اقتصادی (راندمان غذایی، مقاومت در برابر بیماری‌ها و ...) جایگاه مناسبی داشته باشند مانند قرقاول، بلدرچین و یا شترمرغ، ثانیاً اصول مدیریتی صحیح توسط پرورش‌دهنده به‌درستی اجرا گردد. در کنار هم قرار دادن این موارد می‌تواند پرورش‌دهنده را با خیال آسوده‌تر به اهداف خود نزدیک گرداند.