اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنیدو بیماری روانی مزمن مختلف هستند؛ اما عامه مردم گاهی به دلیل عدم آگاهی کافی علائم اختلال دوقطبی را با علائم اسکیزوفرنی اشتباه می‌گیرند؛ حال آن که شیزوفرنی و اختلال دوقطبی دو اختلال روانی مجزا از یکدیگر هستند و حتی هر کدام در یک گروه متفاوت طبقه‌بندی می‌شود.
اختلال دوقطبی نوعی اختلال مغزی است که تغییرات ناگهانی و شدیدی را در انرژی، خلق و خو و سطح فعالیت بیمار ایجاد می‌کند. حالت بیمار مبتلا به اختلال دوقطبی ناگهان از هیجان شدید یا شیدایی به افسردگی تغییر می‌کند. این تغییرات توانایی بیمار را برای انجام فعالیت‌های روزمره مختل می‌کند. بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی به روان درمانی و روانپزشکی نیاز دارند و معمولاً می‌توانند علائم را با اندک اختلال در زندگی روزمره کنترل کنند.
احتمال این که بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی دست به خودکشی بزنند، بالا است. بنابراین اگر شما نیز دچار این بیماری‌ها هستید و به خودکشی فکر می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا تحت درمان قرار بگیرید.
اگر مبتلا به اختلال دوقطبی هستید، توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:
- در پیش گرفتن سبک زندگی نسبتاً پایدار
- به اندازه کافی بخوابید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- برای مدیریت استرس از تکنیک‌های مختلف بهره بگیرید.
تعیین محرک‌های اپیزودها یا حملات بیماری نیز به مدیریت عارضه کمک می‌کند. چنانچه مبتلا به شیزوفرنی هستید، به طرح درمانی ارائه شده متعهد باشید و داروها را طبق تجویز پزشک مصرف کنید تا علائم را تحت کنترل درآورید و احتمال عود بیماری را کاهش دهید. چنانچه احتمال می‌دهید که به اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی مبتلا شده‌اید، حتماً با پزشک مشورت کنید. تشخیص زودهنگام نخستین گام مهم برای بازیابی سلامتی است. جهت دریافت اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت می‌توانید با ما از طریق شماره ۰۲۱۷۶۲۵۳۴۶۵ و ۰۲۱۷۶۲۵۳۴۶۶ تماس حاصل فرمایید.
مقایسه اختلال خلقی و اختلال روانی
اختلال دوقطبی با اصطلاحات اختلال خلقی یا اختلال عاطفی نیز شناخته می‌شود. علائم اولیه اختلال خلقی، همان‌طور که از نام آن مشخص است، آشفتگی در خلق و خو است. علائم اختلال دوقطبی حول نوسانات خلقی بروز می‌یابد و در آن حمله دوقطبی ممکن است با افسردگی (خلق بسیار پایین) یا شیدایی (مانیا یا خلق بسیار بالا) همراه باشد. اگرچه اسکیزوفرنی نیز بر حالت روانی بیمار اثر می‌گذارد، اما اختلال خلقی علامت اصلی اسکیزوفرنی نیست. شیزوفرنی معمولاً با اصطلاح اختلال روانی شناخته می‌شود که علامت اصلی آن پسیکوز (روان‌پریشی) یا ناتوانی در تشخیص واقعیت از خیال است.
تفاوت در شیوع بیماری
علائم اسکیزوفرنی غالباً در آقایان زودتر از بانوان بروز می‌یابد. اسکیزوفرنی به اندازه اختلال دوقطبی شایع نیست و معمولاً در بازه سنی ۱۶ تا ۳۰ سالگی شروع می‌شود. اسکیزوفرنی معمولاً در کودکان مشاهده نمی‌شود.
اختلال دوقطبی عموماً نخستین بار در سال‌های پایانی دهه دوم زندگی، قبل از بیست سالگی و یا در ابتدای دوران بزرگسالی بروز می‌یابد. نشانه‌های اختلال دوقطبی در کودکان نیز مشاهده می‌شود.
تفاوت علائم
علائم اختلال دوقطبی
بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی اپیزودهایی از هیجانات شدید را تجربه می‌کنند. برخی بیماران فقط با اپیزودهای هیجان شدید یا شیدایی روبرو می‌شوند، حال آن که عده‌ای فقط با حملات افسردگی مواجه می‌شوند. شماری از بیماران نیز هر دو اپیزود افسردگی و شیدایی را تجربه می‌کنند.
برای این که ابتلا به اختلال دوقطبی تایید شود، بیمار باید حداقل یک حمله افسردگی را تجربه کند که معیارهای حمله افسردگی شدید را داشته باشد. همچنین بیمار باید حداقل یک بار حمله‌ای مطابق با معیارهای شیدایی یا هیجان شدید نیز داشته باشد.
انواع اختلال دوقطبی عبارت است از:
- اختلال دوقطبی نوع یک: این نوع شامل حمله‌هایی می‌شود که آن‌قدر شدید است که نیاز به بستری شدن دارد.
- اختلال دوقطبی نوع دو: این نوع با حملات خفیف و متناوب افسردگی و هیجان شدید همراه است.
- اختلال دوقطبی که در دسته‌بندی دیگری جای نگیرد یا اختلال دوقطبی با علائم متفاوت از نوع یک و دو.
- اختلال سیکلوتایمی یا خلق ادواری: این اختلال با حملات خفیفی همراه است که حداقل دو سال طول می‌کشد.
چرخش سریع حالتی است که بیمار دست‌کم چهار حمله خفیف یا کامل را ظرف یک سال تجربه کند.
دیگر تغییرات رفتاری که جزء علائم اختلال دوقطبی محسوب می‌شود، عبارت است از:
- بی‌قراری
- بیش فعالی
- خستگی
- دشواری در حفظ تمرکز
- تحریک‌پذیری و زودرنجی
- الگوی زندگی تغییر یافته
- اعتماد به نفس بیش از حد و تکانشگری در اپیزودهای شیدایی
- فکر کردن درباره خودکشی در اپیزودهای افسردگی
بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی حملات روان پریشی را نیز در حملات شیدایی یا افسردگی تجربه می‌کنند. به همین دلیل است که مردم علائم اختلال دوقطبی را با اسکیزوفرنی اشتباه می‌گیرند.
علائم اسکیزوفرنی
علائم اسکیزوفرنی مثبت یا منفی است. منظور از علائم مثبت یا منفی خوب یا بد بودن آنها نیست، بلکه این صفات اشاره به این دارد که آیا رفتار اضافه می‌شود یا حذف. بعضی از نشانه‌های هشدار اولیه اسکیزوفرنی عبارت است از:
- انزواطلبی
- بی‌علاقگی به فعالیت‌ها
- دمدمی مزاج شدن
- نداشتن هیچ گونه احساس
- به زبان آوردن اظهارات غیرمنطقی
- رفتار عجیب
- تغییر برنامه خواب و بروز اختلالات خواب
- خوابیدن بسیار زیاد یا بسیار کم
- ناتوانی در بیان عواطف
- خنده نامناسب
- خشونت ناگهانی
- خشونت نشان دادن و آسیب زدن به خود، برای مثال بریدن بدن
- حساسیت بیش از حد به بوها، مزه‌ها، صداها و تماس‌ها
- توهم: بیمار غالباً صداهای تهدیدکننده یا معترضی را می‌شنود که او را وادار به اعمال خشونت‌آمیز می‌کند.
- هذیان
عامل‌های خطر
علت دقیق اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی مشخص نیست. به نظر می‌رسد هر دو بیماری ارثی باشد؛ البته این نظریه به آن معنا نیست که اگر یکی از والدین یا خواهر و برادرتان به این اختلال‌ها مبتلا باشد، شما نیز حتماً آن بیماری را به ارث خواهید برد. البته اگر چند فرد در یک خانواده مبتلا به این اختلال‌ها باشند، احتمال بروز بیماری افزایش می‌یابد. آگاهی از مستعد بیماری بودن کمک می‌کند تا اختلال در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود.
عامل‌های محیطی نیز در ابتلا به این اختلال‌ها نقش دارد، اما این ارتباط هنوز کاملاً مشخص نشده است.
تشخیص
هیچ آزمایش خونی برای تشخیص اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی وجود ندارد و پزشک در فرایند تشخیص از معاینات بالینی و روانی بهره می‌گیرد. همچنین پزشک از بیمار درباره سابقه خانوادگی ابتلا به اختلال‌های روانی و علائم بروز یافته می‌پرسد. پزشک آزمایش خون کاملی را برای تشخیص افتراقی انجام می‌دهد و دستور MRI یا سی تی اسکن می‌دهد. در پایان نیز پزشک از بیمار می‌خواهد تا غربالگری سوء مصرف مواد و الکل را انجام دهد.
پزشک از بیمار می‌خواهد چند بار برای ویزیت مراجعه کند تا بتواند علائم را به طور کامل بررسی کند و سپس بیماری را تشخیص دهد. همچنین متخصص از بیمار می‌خواهد که فهرستی روزانه از الگوهای خواب و خلقی خود تهیه کند. این فهرست به پزشک کمک می‌کند تا الگوهای جدید، مانند اپیزودهای افسردگی و شیدایی را تشخیص دهد.
درمان اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی
درمان اختلال دوقطبی
برای درمان اختلال دوقطبی غالباً از دو روش روان درمانی و درمان دارویی بهره گرفته می‌شود. روان درمانی شامل مراحل زیر می‌شود:
- آشنایی با نوسانات خلقی و شیوه مدیریت موثر آنها
- اعضاء خانواده درباره شیوه‌های بروز این اختلال آموزش می‌بینند تا بتوانند از بیمار حمایت کنند و در غلبه بر حملات بیماری به او کمک کنند.
- کمک به بیمار برای بهبود روابط با دوستان و همکاران
- بیمار شیوه مدیریت کردن روزهای خود را فرا می‌گیرد تا بتواند از محرک‌های احتمالی همچون استرس یا بی‌خوابی دوری کند.
پزشک دارو برای کنترل نوسانات خلقی و علائم مرتبط تجویز می‌کند:
- تثبیت کننده‌های خلق و خو
- داروهای ضدروان پریشی اتیپیک
- داروهای ضدافسردگی
بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی غالباً از مشکلات خواب نیز رنج می‌برند، بنابراین پزشک داروی خواب‌آور تجویز می‌کند.
درمان اسکیزوفرنی
برای درمان اسکیزوفرنی روان درمانی و داروهای ضدروان پریشی تجویز می‌شود. پرکاربردترین داروهایی که برای درمان اسکیزوفرنی تجویز می‌شود، عبارت است از:
- ریسپریدون (ریسپردال)
- آریپیپرازول (ابیلیفای)
- آمپول هالوپریدول (هالدول)
- پالیپریدون (اینوگا)
- زیپراسیدون (گئودون)
- الانزاپین (زیپرکسا)
رویکرد روان درمانی مبتنی بر رفتاردرمانی شناختی است. احتمال دارد بیمار حمله اولیه اسکیزوفرنی را تجربه کند و دیگر هرگز با چنین حمله‌ای مواجه نشود. چنانچه بیمار فقط دچار یک حمله شده باشد، تحت درمان با برنامه مراقبتی تخصصی هماهنگی موسوم به بهبود پس از حمله اسکیزوفرنی اولیه (RAISE) قرار می‌گیرد که شامل موارد زیر می‌شود:
- روان درمانی
- دارو
- آموزش خانواده در زمینه چگونگی رفتار با بیمار و حمایت از او
- حمایت تحصیلی یا شغلی با توجه به موقعیت بیمار
شباهت‌ها و نقاط مشترک
اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی هر دو ماهیت اپیزودیک دارند، به این معنا که بیمار گاهی هیچ علائمی ندارد و گاهی دچار حمله‌های توام با علائم می‌شود. اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی عملکرد روزمره، روابط و موقعیت شغلی بیمار را مختل می‌کند؛ البته هر بیماری به روش‌های مختلفی بر زندگی بیمار تاثیر می‌گذارد.
شباهت‌های دیگر بیماری اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی به شرح زیر است:
- شروع علائم در بازه سنی ۳۰ ـ ۱۶
- بروز علائم روان پریشی در هر دو اختلال
- بروز علائم افسردگی در هر دو اختلال
- امکان درمان با داروهای یکسان (داروهای روان پریشی)
- امکان درمان موفقیت‌آمیز هر دو اختلال
- ابتلا به هر دو بیماری با سوء مصرف مواد و الکل ارتباط دارد.
- هیچ یک از این دو بیماری اختلال شخصیت چندگانه نیست.
به این پست امتیاز دهید.
تفاوت ها و نقاط مشترک بین اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی