مالیخولیا نوع شدیدی از افسردگی است. بدترین حالات خلقی را افراد مبتلا به این نوع از افسردگی تجربه می کنند. شاید مداخله به موقع برای رفع این حالت بسیار ضروری باشد. در این مقاله سعی داریم تا به جنبه های مختلف این بیماری بپردازیم؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.
مالیخولیا چیست؟
لغت مالیخولیا یکی از قدیمی ترین واژه های مورد استفاده در روان شناسی است. سابقه استفاده از این لغت به یونان باستان و بقراط حکیم در ۵ قرن قبل از میلاد باز می گردد. مالیخولیا در زبان یونانی به معنای صفرای سیاه است. این واژه از آن جهت مورد استفاده قرار گرفت که به نظر بقراط افزایش بیش از اندازه صفرای سیاه، از میان چهار عنصر طبیعی بدن، عامل بروز مالیخولیا است. نشانه هایی که بقراط برای مالیخولیا بر شمرد، مشابه علائمی است که امروزه برای شناسایی این اختلال پیشنهاد می شود، مثل: ترس، عدم تمایل به خوردن غذا، بی خوابی، بی قراری، تحریک پذیری و غمگینی.
مالیخولیا شدیدترین شکل افسردگی است که با ویژگی های روان پریشانه همراه نیست. در هنگام بروز دوره های مالیخولیا، هیچ عاملی نمی تواند حس کاملا ناخوشایند بیمار را از بین ببرد. در این زمان بیمار دیگر هیچ علاقه ای به مسائلی ندارد که قبلا برای وی لذت بخش بوده اند و او حتی نسبت به بهترین خبرها نیز کاملا بی تفاوت است. بدترین لحظات برای بیمار، صبح ها و هنگام برخواستن از خواب است، چون بیمار موهبت خواب را از دست داده و زودتر بیدار می شود و دیگر نمی تواند دوباره بخوابد. ویژگی دیگری که در هنگام مالیخولیا بروز می یابد، از دست دادن کامل میل به خوردن است. در این حالت فرد اشتهای خود را به کلی از دست داده و اطرافیان وی باید برای خوراندن حداقل آب و مواد غذایی، او را ترغیب کنند یا حتی در مواردی به زور متوسل شوند. برخی بیماران مالیخولیا سرآسیمه و برخی دیگر بی تحرک هستند. گاهی نیز بیماری پیدا می شود که به تناوب، تظاهراتی از هر دو حالت را بروز می دهد.
علل زیربنایی
مالیخولیا با بروز تغییراتی در دستگاه عصبی خودکار و عملکرد های اندوکرین همراه است. به همین دلیل گاهی اوقات مالیخولیا را افسردگی درون زاد یا نوعی از افسردگی می دانند که در غیاب عوامل خارجی استرس زا یا تسریع کننده رخ می دهد. این نوع فرعی و شدید افسردگی، بیشتر از انواع دیگر ارثی است و با سابقه آسیب دوران کودکی همراه است.
شروع دوره های مالیخولیا معمولا به واسطه رویدادهای ناخوشایند بیرونی نیست. حتی ممکن است اتفاق خوبی افتاده باشد اما خلق فرد در این حالت هیچ تغییری نمی کند و همچنان غمگین می ماند. مالیخولیا یک اختلال جداگانه نیست. این عنوان در واقع یک مشخصه به حساب می آید که می تواند در حین بروز انواع مختلف مشکلات روانی پیدا شود. از جمله مشکلاتی که به صورت پیش‌فرض و قبل از مالیخولیا وجود دارند می توان به این موارد اشاره کرد:
- اختلال دو قطبی
- اختلال سیکلوتایمی
- اختلال افسردگی پایدار
- اختلال ناتنظیمی خلقی اخلال گرانه
- اختلال ملال پیش قاعدگی
- اختلال افسردگی اولیه (آن شکل از افسردگی که به خاطر داروهای تجویزی یا بیماری طبی نیست)
روش های درمان
افراد مبتلا به افسردگی در اغلب موارد به وسیله جدیدترین داروهای ضد افسردگی مثل بازدارنده های بازجذب سروتونین (SSRIs) تحت درمان قرار می گیرند. این داروها شامل مواردی همچون فلوکستین (پروزاک)، سیتالوپرام (سلکسا) یا پاروکستین است. اما بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی که ویژگی های مالیخولیایی دارند، ممکن است خیلی بهتر به داروهای قدیمی تر مثل ضد افسردگی های سه حلقه ای یا مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOI) و نیز بازدارنده های بازجذب سروتونین – دوپامین، مثل ونلاکسافین (افکسور) پاسخ دهند. این داروها جلوی از بین رفتن سروتونین و نوراپی‌نفرین را در مغز می گیرد و باعث می شود میزان بالاتری از این انتقال دهنده های شادی آور در مغز فعال بماند. گاهی اوقات هم برخی داروهای ضد روان پریشی نامتعارف می تواند به تقویت اثرات داروهای ضد افسردگی کمک کنند.
علاوه بر دارودرمانی، درمان های روان شناختی هم برای کاهش نشانه های این افراد به کار می رود. بیشتر متخصصین بر این باورند که ترکیبی از این دو روش درمانی اثربخشی بالاتری نسبت به کاربرد تکی هر یک دارند. طی درمان های روان شناختی مختلف، افراد مبتلا به افسردگی مالیخولیایی، به طور مرتب روان شناس خود را ملاقات می کنند تا درباره نشانه های تجربه شده و دیگر مسائل مرتبط تحت درمان قرار گیرند. این رویکردهای درمانی به مسائل مختلفی می پردازند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انطباق با یک بحران یا دیگر رویدادهای استرس زا
- جایگزین کردن تفکرات و رفتارهای منفی با انواع مثبت و سالم آن
- بهبود مهارت های ارتباطی
- کنار آمدن با چالش ها و بهبود مهارت حل مسئله
- افزایش عزت نفس
- بازیابی حس شادی و کنترل بر روی زندگی
در این موارد گروه درمانی هم می تواند به شما کمک شایانی داشته باشد. در موارد شدید، شوک درمانی (ECT) می تواند به کاهش نشانه ها کمک کند.
با این حال به نظر می رسد وابستگی به دارو و همچنین عوارض جانبی آن، نکته ای است که خیلی از افراد را از مصرف آنها دور می کند. امروزه درمان های تکنولوژیک و نوینی مثل TMS در عرصه افسردگی بکار می رود که می تواند به سرعت به کاهش علائم افسردگی شما کمک کند. فقدان عوارض جانبی داروها و اثرگذاری سریع از جمله ویژگی های مثبت ابزارهایی مثل TMS است. گروه آتیه درخشان ذهن این افتخار را دارد که توانسته از سال ها قبل با استفاده از متخصصین ماهر و ابزارهای جدید، بیماران بسیاری را در زمینه افسردگی درمان کند. مرکز آتیه در کنار استفاده از ابزار TMS ، تکنولوژی های جدید و کارآمدی همچون نقشه مغزی، را در عرصه تشخیص و درمان افسردگی بکار می گیرد که می تواند به بهبود نشانه های خلقی شما کمک کند.
منابع:
راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی: DSM-5
خلاصه روان‌پزشکی سادوک/ترجمه فرزین رضاعی