هوش هیجانی
سال ها تصور می شد که هوش افراد (IQ) است که موفقیت آنان را در زندگی تعیین میکند. مدارس برای ثبت نام دانش آموزان در برنامههای مختلف و همچنین شرکتها و کارفرمایان برای انتخاب افراد، از آزمون IQ استفاده میکردند. ولی در ده سال اخیر، محققان دریافتهاند که IQ تنها شاخص موفقیت افراد نیست. اکنون توجه ها به سمت هوش هیجانی(EQ) است که به عنوان شاخصی مهم در موفقیت افراد محسوب میشود.
هوش هیجانی، نوع دیگری از هوش است که شامل درک احساسات خود برای تصمیمگیری مناسب در زندگی است. EQ توانایی کنترل حالتهای اضطرابآور و کنترل واکنشهاست. این به معنی پرانگیزه و امیدوار بودن به کار و رسیدن به اهداف است. به طور کلی EQ، یک مهارت اجتماعی است و شامل همکاری با سایر مردم، کاربرد احساسات در روابط و توانایی رهبری سایر افراد میباشد.
لزوم اندازه گیری و پرورش هوش هیجانی
با توجه به اهمیت هوش هیجانی در زندگی، لزوم دسترسی به ابزار سنجش مناسبی در این زمینه وجود دارد که متناسب با فرهنگ و جامعهی ایرانی قابل کاربرد باشد. در این زمینه، ضمن جستجو در منابع اطلاعاتی، پرسشنامه هوش هیجانی بار – ان، به دلیل جامعیت، سادگی، تنوع سوالات و نابستگی به فرهنگ غیرایرانی، پیشنهاد می شود. این پرسشنامه در مورد میزان هوش غیرشناختی (هیجانی، شخصی و اجتماعی) گزارش میدهد و در محیطهای آموزشی، صنعتی، بالینی و طبی قابل کاربرد است. سازنده معتقد است مقیاسهای هوش هیجانی، وقتی با نمرات هوشبهر شناختی به کار رود، شاخص بهتری از هوش عمومی متعاقبا موفقیت بالقوه فرد در زندگی میباشد.
خرده مقیاس هاس تست هوش هیجانی بار-ان
«خود آگاهی هیجانی»: توانایی آگاه بودن و فهم احساس خود.
«خود ابرازی»: توانایی ابراز احساسات، باورها و افکار صریح و دفاع از مهارتهای سازنده و بر حق خود.
«عزت نفس»: توانایی آگاه بودن از ادراک خود، پذیرش خود و احترام به خود.
«خود شکوفایی»: توانایی درک ظرفیتهای بالقوه و انجام چیزی که میتوان انجام داد، تلاش برای انجام دادن و لذت بردن.
«استقلال»: توانایی هدایت افکار و اعمال خود و آزاد بودن از تمایلات هیجانی.
«همدلی»: توانایی آگاه بودن و درک احساسات دیگران و ارزش دادن به آنها.
«مسئولیتپذیری اجتماعی»: توانایی بروز خود به عنوان یک عضو دارای حس همکاری، موثر و سازنده در گروه.
«روابط بین فردی»: توانایی ایجاد و حفظ روابط رضایت بخش متقابل که به وسیلهی نزدیکی عاطفی، صمیمیت، محبت کردن و محبت گرفتن توصیه میشود.
«واقع گرایی»: توانایی سنجش هماهنگی، بین چیزی که به طور هیجانی تجربه شده و چیزی که به طور واقعی وجود دارد.
«انعطاف پذیری»: توانایی سازگار بودن افکار و رفتار با تغییرات محیط و موقعیتها.
«حل مساله»: توانایی تشخیص و تعریف مشکلات، به همان خوبی خلق کردن و تحقق بخشیدن راهحلهای موثر و بالقوه.
«تحمل فشار روانی»: توانایی مقاومت کردن در برابر رویدادها، موقعیتهای فشارآور و هیجانات قوی، بدون جا زدن و یا رویارویی فعال و مثبت با فشار.
«کنترل تکانش»: توانایی مقاومت در برابر یک تکانش، سایق یا فعالیتهای آزمایشی و یا کاهش آنها، همچنین توانایی کنترل هیجانات خود.
«خوش بینی»: توانایی زیرکانه نگاه کردن به زندگی و تقویت نگرشهای مثبت، حتی در صورت بروز بدبختی و احساسات منفی.
«شادمانی»: توانایی احساس خوشبختی کردن با زندگی خود، لذت بردن از خود و دیگران، داشتن احساسات مثبت، صریح، مفرح و شوخ.