سال‌های طولانی، سگ و گرگ در گونه‌هایی متفاوت طبقه‌بندی می‌شدند: canis familiaris و canis lupus. اما اخیرا محققان دریافته‌اند که هردوی آنها تحت‌گونه‌ای از canis lupus هستند. این بدان معنی است که میتوانند با یکدیگر آمیزش داشته‌باشند و دورگه‌های گرگ-سگ به وجود آورند. این در حالی است که هر یک از آنها، دارای انواع و نژادهای مختلفی هستند.
تفاوت‌های ظاهری گرگ و سگ
نخستین تفاوت‌های بین این دو حیوان را می‌توان در ظاهر آنها جستجو کرد. سر گرگ نسبت به بدنش در مقایسه با سگ، بزرگتر است. همچنین قفسه سینه و لگن گرگ باریکتر است. گرگ‌ها، پاهایی کشیده و پنجه‌هایی بزرگ دارند. تمام این ویژگی‌ها مربوط به نقش خشن آنها در حیات وحش است. برای مثال پنجه‌های بزرگ گرگ توانایی دویدن در یک مسیر طولانی با سرعت واقعا بالا را نصیبش می‌کند. گرگ، دونده‌ای روان و چموش است. در سمت دیگر، سگ‌ها، به طور کلی لگن و قفسه‌سینه کشیده‌تر و پاهای بسیار کوتاه‌تری دارند که در هنگام دویدن، بیشتر به اطراف منحرف می‌شوند. سگ و گرگ همچنین دارای تفاوت‌هایی در فک‌هایشان هستند که به رژیم غذایی آنها برمی‌گردد. گرگ‌ها نیازمند فک‌هایی بزرگ و قدرتمند برای خردکردن استخوان هستند، در حالی که سگ‌های خانگی نیازمند فک‌هایی برای خوردن غذاهای مخصوص‌شان و گازگرفتن اسباب‌بازی‌هایشان هستند. تعداد دندان‌های سگ‌ها و گرگ‌ها با هم برابر است (معمولا ۴۲ عدد) که در موارد اهلی‌شده، اندازه‌ای کمی کوچکتر دارند. رنگ چشم‌ها، از دیگر موارد متفاوت در این دو حیوان است. سگ‌ها رنک چشم‌شان در طیف آبی تا قهوه‌ای است، در حالی که چشم گرگ‌ها همیشه سایه‌ای زرد یا کهربایی دارد و هیچ زمان قهوه‌ای نیست.
پوشش این دو حیوان، ویژه است. پوشش سگ‌ها میتواند هر رنگی داشته باشد، اما پوشش گرگ‌ها معمولا سفید، مشکی، خاکستری یا قهوه‌ای است که به شرایط استتارشان برای بقا بستگی دارد. دم گرگ‌ها بسیار راست و مستقیم است. همچنین پنجه‌های بزرگشان دو انگشت بزرگ بیرون‌زده دارد که توسط پرده‌ای، به هم متصل‌اند و به آنها برای شناکردن و حرکت کردن در برف کمک می‌کند.
هر گرگ تا زمانی که جفت خودش را از دست ندهد، با گرگ دیگری آمیزش نمی کند.
همچنین به طور کلی، تفاوت‌های بین‌فردی گرگ‌ها در اندازه، بسیار ناچیز است. اما این تفاوت در افراد مختلف سگ‌ها، میتواند وسیع باشد.
برخی از تفاوت‌های ظاهری این دوحیوان به روند اهلی‌سازی و پرورش بازمی‌گردد که این امر در بسیاری از سگ‌های پرورش‌یافته سبب برخی تفاوت‌ها مثل شل‌بودن گوش و کوتاه بودن پوزه شده‌است. این خصوصیت‌ها فقط در توله گرگ‌ها مشاهده می‌شود و گرگ‌های بالغ برای مثال گوش‌های ایستاده‌ای دارند. دو نژاد هاسکی و شفرد در سگ‌ها استثنائا نزدیکترین شباهت را با گرگ‌ها دارند و نگهداری آن به کسانی که علاقه‌مند به گرگ یا نژادهای میکس سگ-گرگ هستند، توصیه می‌شود.
تفاوت‌های رفتاری گرگ و سگ
راهی که سگ‌ها و گرگ‌ها برای تعامل با جهان، خصوصا انسانها، استفاده می‌کنند، بسیار متفاوت است. دوستان گوشتخوار ما، بسیار اجتماعی هستند و میتوانند به عناون عضوی از خانوده ما به حساب آیند. آنها حتی می‌آموزند که چگونه اصطلاحات و بیان ما را بفهمند و درک کنند. گرگ‌ها، خانواده‌هایی مستحکم تشکیل می‌دهند و هر گرگ تا زمانی که جفت خودش را از دست ندهد، با گرگ دیگری آمیزش نمی‌کند. آنها به هیچوجه حضور بیگانگان را نمی‌پذیرد و هیچگاه به انسانها برای محبت و راهنمایی نگاه نمی‌کنند. آنها از این حیث، زندگی مستقل و خودمختاری دارند.
چشم گرگ ها همیشه سایه ای زرد یا کهربایی دارد.
اخیرا تحقیقات زیادی درباره تفاوت‌های رشد توله‌سگ‌ها و توله‌گرگ‌ها صورت گرفته است که نشان می‌دهند سگ‌ها به نسبت آهسته‌تر رشد می‌کنند و به زودی همتایان گرگ خود چشم باز نمی‌کنند یا اجتماعی نمی‌شوند (سگ‌ها در ۴هفتگی و گرگ‌ها در ۲هفتگی). همچنین توله گرگ‌ها فقط در بهار زاده می‌شوند که درنتیجه، پیش از رویارویی با زمستان، قدرتمندتر و تنومندتر شده‌اند. این، در حالی است که سگ‌های ماده میتوانند در هر زمان از سال صاحب فرزند شوند.
آیا می‌توان گرگ‌ها را به عنوان حیوان خانگی نگهداری کرد؟
در یک کلمه، خیر. هم سگ‌ها و هم گرگ‌ها میتوانند برخی چیزها را یاد بگیرند، اما یک گرگ هرگز نمی‌تواند اهلی باشد. چرا؟ زیرا اهلی‌شدن، نتیجه پرورش در طی سالیان است. یک مطالعه که اخیرا انجام شده‌است، نشان می‌دهد گرگ‌هایی که توسط انسان بزرگ می‌شوند، میتوانند به همان افراد پیوند بخورند، اما هرگز مشابه سگ‌های اهلی‌شده نخواهند بود و این سازگاری عموما به دوران تولگی آنها محدود می‌شود.
هردو: هم پرسروصدا، هم حفرکننده
سگ‌ها و گرگ‌ها، هردو، علاقه‌مند به تولید صدا هستند. گرگ‌ها در مقایسه با سگ‌ها که عوعو می‌کنند، بیشتر تمایل به زوزه کشیدن مخصوصا زیر نور ماه دارند. همچنین هردوی آنها سوراخ حفر می‌کنند. گرگ‌ها این کار را به هدف جستجوی غذا، ساختن پناهگاه برای توله‌هایشان و یافتن محلی خنک هنگام فرارسیدن فصل گرما انجام می‌دهند.
همانطور که بررسی شد، تفاوت‌های زیاد و روشنی میان سگ‌ها، به خصوص در فضایی اهلی و دوستان وحشی‌شان در طبیعت وجود دارد. در عین حال گرگ‌ها موجوداتی شگفت‌انگیز و باشکوه هستند که خارج از دسترس ما قرار دارند و بعید است که بتوانند بهترین دوستان گوشتخوارمان را در کنار زندگی با ما، در آغوش بگیرند. پس ضمن حمایت از بقای حیات وحش، زیبایی زندگی گرگ‌ها را در کنار دوستان خانگی خود، سگ‌ها، به تماشا بنشینیم.
نویسنده: سید فخرالدین برقعی