خیال پردازی کودک مهم ترین عامل برای رشد شخصیت و مهارت‌های ارتباطی کودکان با دیگران است. کودک از طریق خیالات خود با شما صحبت می‌کند و جهان را با تصورات خودش تفسیر می‌کند. والدین باید در این زمینه کاملا هوشیارانه عمل کنند و نگذارند خیالات کودک افسار گسیخته یا سرکوب شود؛ چراکه در هر دو صورت کودک دچار آسیب خواهد شد. خیال پردازی باید در حد تعادل باشد و واالدین با برخورد صحیح خود رشد و پیشرفت فرزند خود را از طریق همین خیالات محقق سازند. لازم است که در این زمینه با روانشناس و مشاوره کودک در ارتباط باشید و نحوه برخورد با خیال پردازی کودک را یاد بگیرید.
خیال پردازی کودک چگونه است؟
خیال پردازی کودکان، تصاویر و فکرهایی در ذهن کودک هستند که واقعیت نداشته و بخشی از دنیای کودکان محسوب می‌شود و در روانشناسی کودک از آن به عنوان دریچه‌ای برای ورود به عالم کودکی استفاده می‌شود. کودک با استفاده از خیال پردازی خود سعی در ارتباط با شما و بیان افکار خود دارد. منظور از غیر واقعی این است که تصاویر ذهنی، مصداق و نمود بیرونی و در دنیای واقعی ندارد. به عنوان مثال خیال پردازی درباره یک اسب شاخدار که شب‌ها در تختخواب کودک می‌خوابد یک نمونه از خیال پردازی کودکان است که کودک با این خیال پردازی سعی در بیان افکار خود دارد.
خیال پردازی کودک خوب است یا بد؟
وابستگی به تخیل، باعث جدا شدن کودک از دنیای واقعی می‌شود. تخیل و رویاها تا اندازه‌ای که بی آزار باشند و روی کودک اثر منفی نگذارد، مفید هستند اما اگر باعث شب بیداری، شب ادراری، ترس و ناامنی، انزوا و مختل شدن روابط کودک شود لازم است که والدین از یک روانشناس کودک درخواست کمک کنند.
تخیل و دوستان خیالی، مزیت‌های زیادی دارد و به رشد و توسعه تخیل کودک و بهبود کیفیت روابط در بزرگسالی کمک می‌کند اما اگر دوست خیالی کودک، تنها دوست او می‌باشد، باید نگران کودک خود باشید. برای مطالعه در زمینه دوستان خیالی کودک کلیک کنید.
والدین باید تلاش کنند مرز بین واقعیت و خیال را برای کودک مشخص کنند. تفاوت آن‌ها را به او آموزش داده و علاوه بر کمک به پرورش تخیل او، کنترل اوضاع را در دست بگیرند.
تخیل کودک از چه چیز هایی ناشی می شود؟
عوامل مختلفی در تعیین میزان، نوع و شدت تخیل کودک دخیل هستند. عواملی مثل ژنتیک، تربیت، محیط و...
ممکن است کودک ژن خلاقیت و رویاپردازی را از والدین یا افراد دیگری دریافت کند و لازم است که والدین آن‌ها را کشف و پرورش دهند. برای آگاهی از راه‌های پرورش خلاقیت کودک کلیک کنید.
همچنین عوامل محیطی نقش بسیار مهمی در تربیت تفکر خلاقانه کودک دارد. محیط مدرسه، محیط بازی، گروه دوستان و همسالان، همچنین اطرافیان و اقوام هم می‌توانند باعث شکوفایی خلاقیت یا سرکوب آن شوند. والدین باید به گونه‌ای اوضاع را کنترل کنند که خلاقیت کودک به او فشار روانی وارد نکند و در مسیر درست از آن استفاده نماید.
خیال پردازی کودک نشانه چیست؟
انیشتین می‌گوید تخیل از علم و دانش بهتر است. تخیلات، دری به سوی ساختن فضای ذهنی کودک می‌باشد. کودک با استفاده از تخیلاتش با شما صحبت می‌کند، افکار و دغدغه‌های خود را نشان می‌دهد و والدین باید با این مسئله بسیار هوشیارانه برخورد کنند. طبیعتا خیال پردازی نشانه ساختار سالم و پیشرفته مغز و عملکرد مناسب هوش کودک است، اما اگر کنترل نشده و محدوده آن مشخص نشود می‌تواند آسیب برساند.
چگونه پی به خیال پردازی های کودک ببریم؟
مهم ترین تیپ خیال پردازی برای کودکان، داشتن دوست خیالی است. با خواندن مقاله آموزش پدر و مادر روش مناسبی برای برخورد با کودک خود در پیش بگیرید. برای پی بردن به دوست دنیای خیالی فرزندتان سوالات زیر را بپرسید:
1. سوالات کودک
گاهی کودکان سوالاتی از شما می‌پرسند که نمی‌دانید چگونه و از کجا وارد ذهن آن‌ها شده است. سوالاتی در مورد جهان، خدا، تولد فرزند، فلسفه زندگی و این گونه سوالات نشان دهنده خیال پردازی کودک شما است.
2. رویاها
خواب‌ها و رویاهای شبانه کودک در درک فضای ذهنی او بسیار مهم است. کودک توانایی تمایز خیال و واقعیت را ندارد و لازم است که والدین رویاهای کودک را جدی بگیرند. خواب دیدن را برای او تعریف کنند که کودک بداند اتفاقات دیده شده در خواب واقعی نیستند.
3. نقاشی
یکی دیگر از منابعی که کودک، خیالات خود را در آن پیاده می‌کند و از طریق آن با شما صحبت می‌کند نقاشی‌های اوست. شاید گاهی در نقاشی‌های کودک چیزهایی ببینید که کودک هیچوقت آن‌ها را ندیده است. بنابراین واکنش شما به نقاشی‌های او باید کاملا تشویق کننده و هوشمندانه باشد. از او بخواهید راجع به نقاشی خود به شما توضیح دهد و با هم آن را بررسی کنید. در زمینه تفسیر نقاشی کودکتان می‌توانید با متخصصین روانشناسی کودک در ارتباط باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر از روانشناسی کودک کلیک کنید.
4. بازی ها
کودکان بلند بلند فکر می‌کنند. مخصوصا هنگام تنها بازی کردن ممکن است داستان‌های زیادی را برای خود بسازند و بر اساس آن با اسباب بازی‌های خود کار کنند. بهتر است که فضای بازی کودک در اتاق خود او باشد تا بتواند ساختار خیال پردازی منسجم و منظمی داشته باشد. کودک در بازی‌هایش، جهان مورد علاقه خود را می‌سازد و تخیل و تصور‌هایش را روی جهان خودش پیاده می‌کند. برای آگاهی بیشتر از بازی کودک کلیک کنید.
5. استدلال ها
ممکن است زمانی که از کودک سوالی می‌پرسید یا سعی در بازخواست او دارید، جواب‌هایی بشنوید که در اوج عصبانیت باعث خنده شما شود. کودک به شما دروغ نمی‌گوید، بلکه در ذهن او زندگی شکل دیگری دارد و از نظر او هیچ کار اشتباهی صورت نگرفته. استدلال‌ها و توضیحات کودکتان در مقابل سوالات شما، می‌تواند نشان دهنده میزان خیال پردازی او باشد.
سرکوب یا پرورش خیال پردازی های کودک
باید سعی کنید فضای مناسبی برای پرورش خلاقیت کودک فراهم کنید. تخیلات کودک می‌تواند تا بی نهایت ادامه داشته باشد و این وظیفه والدین است که با صبوری، پذیرش، توجه و عدم سرکوب و تنبیه، فضای ذهنی او را کنترل کنند و باعث نشوند که بیش از حد درگیر خیالات شده یا اینقدر خیالات خود را سرکوب کنند که عملکرد زندگیشان مختل شود.
خیال پردازی و همزادپنداری کودک با شخصیت های کارتونی
معمولا کودکان پس از دیدن یک کارتون با آن شخصیت همزادپنداری کرده و خود را با ویژگی‌های اغراق شده آن شخصیت خیال می‌کنند. این مساله تا حدودی طبیعی است و به رشد ذهن کودک کمک می‌کند. اما باید مراقب باشید که همزادپنداری کودک با شخصیت‌های کارتونی افراطی نشود. مثلا کودکانی که ساعات‌های بسیار زیادی را وقف تماشای کارتون و بازی کامپیوتری می‌کنند، به دلیل همین همزادپنداری و خیال پردازی بیش از حد دچار آسیب می‌شوند. پس والدین باید به زمان وقت گذراندن کودک با دنیای مجازی نظارت داشته باشند و با تشویق او به بازی‌ها گروهی، خیال پردازی‌هایش را کنترل کنند.
تفاوت خیال پردازی در پسران و دختران
هم دختران و هم پسران خیال پردازی و همزادپنداری‌های خود را دارند و نمی‌توان دقیق گفت که این مساله در کدام جنس بیشتر است. اما تحقیقات نشان داده که هر دوی آن‌ها با توجه به خصوصیات خاص دخترانه و پسرانه شروع به خیال پردازی می‌کنند. یعنی دختران بیشتر خیال‌هایی با محتوای زیبایی و و قدرت‌های جادویی در خلق دنیا دارند و پسران قدرت انجام کارهای خاص و خارق‌العاده را خیال می‌کنند.
برخورد با خیال پردازی کودکان
زمانی که فرزندتان در مورد خیال‌های خود با شما صحبت کرد، باید به طور فعال به او گوش دهید و حتی وارد دنیای خیال او شوید. با گوش دادن دقیق به کودک می‌توانید مهارت حل مساله را به او آموزش دهید. هرگز خیال‌های کودک را دروغ نپندارید و با گفتن عباراتی همچون "دروغ نگو" او را نرنجانید. توجه داشته باشید که کودکان تا سن 5 سالگی هیچ نگرشی در مورد دروغ گفتن ندارند و تنها دنیا را از دریچه متفاوتی می‌نگرند. در مورد خیال پردازی‌هایش با او صحبت کرده و حتی بخواهید که آن‌ها را در قالب داستان و نقاشی برای شما توضیح دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر از دنیای کودکان کلیک کنید.
کمک گرفتن از روانشناس
همانطور که گفته شد خیال پردازی کودکان تا حد زیادی طبیعی است و حتی به رشد و پروش آن‌ها نیز کمک می‌کند. اما برخی مواقع خیال پردازی به صورت افراطی می‌شود به طوری که ارتباط کودک با دنیا واقعی قطع خواهد شد. اگر احساس کردید که کودک تمام وقت خود را با دنیا و دوستان خیالی‌اش می‌گذراند و علاقه‌ای به شرکت در جمع همسالان ندارد، باید حتما به روانشناس مراجعه کرده و از او کمک بگیرید. متخصصان مرکز مشاوره حامی هنر زندگی در خدمت شما هستند تا در این زمینه یاری‌تان کنند. برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه خیال پردازی کودک می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.