تقریباً همه سگها دچار ریزش بزاق از دهان می‌شوند، به خصوص اگر خوشحال یا هیجان‌زده باشند. تولید بزاق پاسخ طبیعی بدن به محرک‌هاست. بزاق، محیط دهان را لیز و روان می‌کند، به جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه کمک می‌کند و آغاز کننده تجزیه مواد غذایی برای هضم و جذب است. با این حال ریزش بیش از حد بزاق از دهان طبیعی نیست و می‌تواند نشانگر یک وضعیت و مشکل جدی باشد.
پتیالیسم چیست؟
ریزش و سرازیر شدن آب دهان در بین سگ ها رایج است (خصوصاً در بعضی شرایط و موقیعت‌های خاص) و نشانه‌ای از عدم سلامتی نیست. با این حال، ریزش بیش از حد بزاق و افزایش تولید آن (Hypersalivation) غالباً وقتی اتفاق می‌افتد که غدد بزاقی، بزاق بیشتری تولید می‌کنند. دامپزشکان این وضعیت را پتیالیسم (Ptyalism) تعریف می‌کنند. رطوبت بیش از حد می‌تواند باعث التهاب و تحریک ناحیه اطراف دهان و لب سگ (و به طور کلی درماتیت) شود.
مطلب زیر را مطالعه کنید:
همانگونه که گفته شد پتیالیسم به معنای افزایش ریزش بزاق می‌باشد که دلایل مختلفی برای آن در سگ ها وجود دارد. برخی از این دلایل ممکن است در ارتباط با مشکل و عارضه موضعی در دهان یا گلو باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در نتیجه اختلالات سیستمیک به وقوع بپیوندند. هاری می تواند باعث بزاق بیش از حد شود، بنابراین با توجه به خطر جدی آن برای انسان، مهم است که قبل از جستجوی درمان‌های دیگر، این احتمال بررسی گردد.
انواع پتیالیسم
اساساً دو نوع وضعیت وجود دارد که بزاق بیشتری در دهان ایجاد می‌کند:
هایپرسیالوزیز (Hypersialosis) یا افزایش تولید بزاق (Hypersalivation) به معنای این است که غدد بزاقی مقداری غیر طبیعی از بزاق را تولید می‌کنند. افزایش ریزش بزاق به طور اولیه، عموماً در سنین پایین و در اثر هایپرتروفی غدد پاروتید ایجاد می‌شود که خصوصاً در هنگام هیجان، ترس و تغذیه مقدار زیادی بزاق به شکل غیر طبیعی و غیر قابل کنترل از دهان خارج می‌شود.
افزایش بزاق کاذب یا سودوپتیالیسم (Psudoptylism) زمانی است که سگ قادر به جمع‌آوری و یا بلع بزاق تولید شده توسط غدد بزاقی نیست. اگرچه این حالت در واقع تولید بیش از حد بزاق نبوده و میزان بزاق، افزایش نیافته، اما می‌تواند بسیار شبیه به پتیالیسم باشد، زیرا در نتیجه سودوپتیالیسم نیز مقدار زیادی بزاق جمع شده و از دهان سرازیر می‌گردد.
علائم افزایش ریزش بزاق در سگ ها
پتیالیسم در سگ ها اغلب با افزایش میزان بزاق یا تغییر در قوام آن قابل شناسایی است. تشخیص پتیالیسم، بستگی به شناخت و اطلاع از وضعیت طبیعی حیوان مورد نظر دارد، زیرا برخی از سگ ها بیشتر از سایرین بزاق تولید می‌کنند و این وضعیت به خصوص در میان نژادهای مختلف گمراه کننده است. به هر حال در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید به دامپزشک مراجعه کرد:
- افزایش ریزش بزاق به صورت غیر طبیعی و بدون دلیل مشخص (بدون عامل محرک)
- التهاب در دهان، لب و اطراف آن به دلیل رطوبت بیش از حد
- بزاق سفید رنگ با قوام کف مانند
سرازیر شدن بزاق کف آلود از دهان سگ
در بسیاری موارد، همراه با افزایش ریزش بزاق، علائم زیر نیز دیده می‌شوند. بنابراین از جهاتی توجه به این علائم نیز حائز اهمیت است:
- امتناع از خوردن غذا
- استفراغ ناگهانی
- اسهال
- افزایش تشنگی
- تغییرات رفتاری
- و سایر علائم یک بیماری جدی
مقاله زیر می‌تواند برای شما سودمند باشد:
علت سرازیر شدن اب دهان سگ
تشخیص عامل افزایش ریزش بزاق در سگ ها
بسیار مهم است که قبل از معاینه و بررسی، احتمال درگیری حیوان به بیماری هاری رد شود. پس از رد این احتمال، دامپزشک، معاینه شفاهی را انجام می‌دهد. برای تشخیص، اگر عارضه یک طرفه باشد، ملامسه بسیار کمک می‌کند.
اگر افزایش بزاق به دلیل جسم خارجی باشد اغلب در معاینه قابل تشخیص است. دامپزشک همچنین سوزش دهان یا گلو، تومورها، غدد بزاقی ملتهب و سایر علل موضعی را بررسی می‌کند. از سیالوگرافی یا رادیوگرافی با ماده حاجب نیز می‌توان کمک گرفت.
اگر علت موضعی یافت نشد یا اینکه علائم متفاوت دیگری وجود داشته باشد، دامپزشک آزمایش‌های بیشتری را برای بررسی بیماری های عفونی یا سایر مشکلات سیستماتیک انجام می‌دهد.
توجه داشته باشید که حیوان، بزاق بیش از حد تولید می‌کند، پس باید سعی کرد به دنبال الگوها یا علل محرک بود. علائم دیگری مانند کمبود اشتها، افزایش تشنگی، استفراغ یا اسهال باید مد نظر قرار گیرند. اینگونه علائم جانبی اغلب می‌توانند برای تشخیص دقیق مهم باشند.
دکتر هادی هادی نسب
دامپزشک عمومی