بیماری گال یا جرب چگونه به وجود می‌آید و چه نشانه‌هایی دارد؟ در این مقاله به تمام سوالات شما درباره‌ی بیماری جرب پاسخ خواهیم داد.
آیا بیماری گال واگیردار است؟ در جواب باید گفت بله؛ اما قبل از آن بهتر است بدانیم که این بیماری قابل درمان نیز هست و می‌توان از بروز و سرایت آن پیشگیری کرد. در ادامه به معرفی این بیماری و عوارض آن خواهیم پرداخت.
بیماری گال یا جرب چیست؟
گال (Scabies) یک نوع بیماری است که در اثر نفوذ انگلی به نام سارکوپتس در پوست ایجاد شده و باعث ایجاد دانه‌های قرمز و خارش شدید در ناحیه مورد نظر می‌گردد. میزان خارش پوست در این بیماری می‌تواند در شب‌ها بسیار آزاردهنده و شدید شود.
بیماری گال شدیدا مسری بوده و می‌تواند سریعا از طریق ارتباطات نزدیک در جاهایی از جمله خانواده، پرستاران کودک، کلاس‌های درسی، پرستاران خانگی یا زندان‌ها منتقل گردد. به دلیل واگیردار بودن و انتقال سریع این بیماری، پزشکان معمولا روش‌های درمانی را برای تمامی افرادی که با شما ارتباط نزدیک دارند (مانند خانواده یا جمع‌هایی که در آن‌ها قرار دارید) تجویز می‌کند.
خبر خوبی که در مورد بیماری گال وجود دارد این است که به راحتی قابل درمان است. در صورت اعمال داروهای مناسب روی پوستتان، انگل‌هایی که باعث ایجاد این بیماری شده‌اند به همراه تخم‌هایشان نابود خواهند شد؛ البته ممکن است خارش پوست شما تا چند هفته پس از درمان نیز باقی بماند.
علائم و نشانه‌های بیماری گال
علائم و نشانه‌های بیماری گال عبارت‌اند از:
- خارش، که معمولا به صورت شدید بوده و در شب‌ها افزایش می‌یابد.
- سوراخ و شیارهای باریک روی پوست که از دانه‌ها یا برجستگی‌های کوچک ایجاد شده‌اند.
ناهمواری‌ها یا سوراخ‌ها، معمولا در قسمت چین‌های پوست ایجاد می‌شوند. اگرچه تقریبا تمام قسمت‌های بدن می‌توانند درگیر این عارضه شوند، اما در بزرگسالان و کودکان در سنین بالاتر، این بیماری بیشتر در قسمت‌های زیر دیده می‌شود:
- میان انگشتان
- زیر بغل
- دور کمر
- قسمت داخلی مچ دست
- قسمت داخلی آرنج
- کف پا
- دور سینه
- اطراف ناحیه تناسلی مردان
- روی باسن
- روی زانوها
در نوزادان و کودکان در سنین پایین، قسمت‌های رایج بدن برای ظهور این بیماری عبارت‌اند از:
- پوست سر
- کف دست
- کف پا
در صورتی که در گذشته، سابقه ابتلا به این عارضه را داشته باشید، پس از قرار گرفتن در معرض آن، علائم و نشانه‌ها در طول چند روز در بدن شما آشکار خواهند شد؛ اما اگر تاکنون به این بیماری مبتلا نشده باشید، در صورتی قرار گرفتن در معرض آن، ممکن است تا شش هفته طول بکشد تا علائم بیماری در بدن شما ظهور پیدا کند. دقت داشته باشید که حتی در صورتی که علائم هنوز در بدن شما پدیدار نشده باشد، همچنان می‌توانید این بیماری را به شخص دیگری منتقل کنید.
چه زمان برای بیماری گال به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که نشانه‌های بیماری گال را در بدن خود مشاهده کردید، در نخستین مرحله حتما با پزشک خود در این زمینه مشورت نمایید. عارضه‌های پوستی زیادی از جمله درماتیت و اگزما می‌توانند با خارش پوست و دانه‌های کوچک همراه باشند؛ بنابراین پزشک شما می‌تواند علت اصلی ظهور این علائم را تشخیص داده و روش درمانی صحیح را برای آن تجویز کند. شستشو و استفاده از داروهای بدون نسخه ممکن است خارش پوست شما را کاهش دهد، اما قادر به از بین بردن بیماری نخواهند بود.
علل ابتلا به بیماری گال
انگل هشت پایی که باعث ایجاد بیماری گال در انسان می‌شود، بسیار کوچک و ذره بینی است.
انگل گال (سارکوپتس) ماده، زیر پوست بیمار را سوراخ کرده و در آن تونل‌هایی برای تخم‌گذاری خود ایجاد می‌کند. هنگامی که تخم‌ها باز می‌شوند، لاروهای (نوزاد حشره) گال به سطح پوست می‌آیند تا در آنجا بالغ شده و به نقاط دیگر پوست بیمار، یا به پوست سایر افراد در ارتباط با بیمار منتقل شوند.
خارش پوست شما در این بیماری، به دلیل عکس‌العمل بدنتان به انگل‌ها، تخم‌ها و ضایعات آن‌ها است. دقت داشته باشید که هرگونه ارتباط فیزیکی یا استفاده از لباس‌ها یا لوازم خواب شخص مبتلا به گال، باعث انتقال انگل‌ها به پوست شما و مبتلا شدنتان به این بیماری خواهد شد.
انسان‌ها و حیوانات، هر کدام از دو گونه مختلف گال به این بیماری مبتلا خواهند شد. هرکدام از گونه‌های انگل گال، میزبان مخصوص به خود –حیوان یا انسان- را داشته و جدا از میزبان مربوطه نمی‌تواند مدت زمان زیادی زنده بماند. این احتمال وجود دارد که پوست انسان‌ها با قرار گرفتن در معرض حیوانات مبتلا به گال، عکس‌العمل‌هایی را از خود نشان دهد، اما به طور کلی، یک انسان نمی‌تواند این بیماری را به طور کامل و به شدت زمانی که از یک انسان دیگر به او منتقل می‌شود، از یک حیوان دریافت کند.
عوارض بیماری گال
خاراندن شدید پوست می‌تواند باعث خراشیده شدن آن شود که در نتیجه می‌تواند منجر به ایجاد عفونت‌های باکتریایی پوستی، مانند زردزخم گردد. زردزخم یک عفونت سطحی در پوست بوده که معمولا توسط باکتری استاف (استافیلوکوک) یا در بعضی موارد باکتری استرپ (استرپتوکوک) به وجود می‌آید.
نوع وخیمی از بیماری گال، با نام گال پوسته دار وجود دارد که برای افراد زیر بسیار خطرناک است:
- افرادی که به شرایط یا بیماری خاصی مانند ایدز یا سرطان خون مبتلا هستند که باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود.
- افرادی با بیماری‌های شدید، مانند افرادی که در بیمارستان یا تحت نظر پرستار هستند.
- افراد مسن در خانه سالمندان
گال پوسته دار که با نام گال نروژی نیز شناخته می‌شود، بدن بیمار را پوسته پوسته و فلس مانند کرده و مناطق گسترده‌ای از پوست را درگیر می‌کند؛ این بیماری به شدت مسری بوده و به سختی درمان خواهد شد.
در حالت عادی، پوست شخصی که به بیماری گال مبتلا می‌شود دارای 10 تا 15 انگل است؛ این در حالتی است که در بدن افراد مبتلا به گال پوسته دار، میلیون‌ها انگل وجود دارد.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری گال چیست؟
برای پیشگیری از آلوده شدن به این بیماری و جلوگیری از انتقال آن به سایر افراد، از روش‌های زیر استفاده کنید:
- تمیز کردن تمامی لباس‌ها و پارچه‌ها: در ابتدا با استفاده از آب گرم و صابون، تمامی لباس‌ها، حوله‌ها و لوازم خواب (ملحفه، روبالشتی و..) خود را که در طول سه روز پیش از شروع درمان استفاده کرده‌اید را بشویید.
- گرسنه نگه داشتن انگل‌ها: یکی دیگر از کارهایی که می‌توانید برای از بین بردن انگل‌ها انجام دهید، این است که وسایلی که قادر به شستن آن‌ها نیستید را در یک کیسه پلاستیکی قرار داده و آن را گره بزنید به طوری که هیچ راه نفوذی به داخل آن نباشد. پس از قرار دادن وسایل در کیسه پلاستیکی، آن را به مدت چند هفته در محلی دور از رفت و آمد (مانند پارکینگ خانه) قرار دهید. پس از گذشت چند روز، انگل‌های موجود در وسایلتان، به دلیل نداشتن غذا و گرسنگی از بین خواهند رفت.
روش تشخیص بیماری گال چیست؟
برای تشخیص اینکه آیا به بیماری گال مبتلا هستید یا خیر، پزشک شما پوستتان را معاینه کرده و با استفاده از روش های مختلفی مانند بررسی مشخصات سوراخ‌های روی پوست، به دنبال نشانه‌هایی از حضور انگل می‌گردد. پس از اینکه پزشک، سوراخ مربوط به انگل را روی پوست پیدا کرد، از آن ناحیه نمونه برداری می‌کند تا زیر میکروسکوپ آن را بررسی نماید. پزشک با بررسی نمونه پوست زیر میکروسکوپ، حضور انگل یا تخم‌های آن را در پوست شما تشخیص خواهد داد.
روش‌های درمان بیماری گال
درمان بیماری گال، از طریق از بین بردن آلودگی‌های بیماری با مصرف دارو صورت می‌گیرد. پس از مراجعه به پزشک برای درمان، احتمالا پزشک از شما می‌خواهد که داروی تجویز شده را از گردن به پایین، به کل بدنتان بمالید و اجازه دهید حداقل به مدت هشت تا ده ساعت روی بدنتان بماند. در بعضی از روش‌های درمانی ممکن است به دوبار اعمال دارو روی بدنتان نیاز داشته باشید؛ همچنین در صورتی که دانه‌ها و راش‌های پوستی جدیدی در بدنتان ظاهر شوند، باید روش درمانی را مجددا انجام دهید.
به دلیل اینکه بیماری گال به سرعت به شخصی دیگر منتقل می‌شود، پزشک انجام روش درمانی را برای تمامی اعضای خانواده و افرادی که ارتباط نزدیک با شما دارند تجویز می‌کند، حتی اگر علائمی از گال در بدن آن‌ها وجود نداشته باشد.
داروهایی که معمولا برای از بین بردن گال تجویز می‌شوند عبارت‌اند از:
- کرم پرمترین: پرمترین، یک کرم موضعی شامل مواد شیمیایی لازم برای از بین بردن انگل گال و تخم‌های آن است. این کرم، محصولی ایمن برای استفاده توسط بزرگسالان، زنان باردار و نوزادان از دو ماهگی به بعد در نظر گرفته شده است.
- ایورمکتین (استرومکتول): ایورمکتین، داروی خوراکی است که پزشکان برای افرادی که سیستم ایمنی بدن آن‌ها ضعیف است، افراد مبتلا به گال پوسته‌دار یا افرادی که کرم و لوسیون‌های تجویز شده برای درمان آنان جوب نمی‌دهد تجویز می‌کنند. مصرف ایورمکتین برای زنان باردار یا شیرده و کودکانی که وزن آن‌ها کمتر از 15 کیلوگرم است توصیه نمی‌شود.
- کروتامیتون: این دارو به صورت کرم و لوسیون در دسترس بوده و مصرف آن روزی یک بار به مدت دو روز است. ایمن بودن مصرف این دارو برای کودکان، افراد دارای 65 سال یا بیشتر و زنان باردار یا شیرده مشخص نشده است؛ همچنین تاکنون گزارش‌های مکرری در مورد شکست این دارو در درمان گال نیز وجود داشته است.
اگرچه استفاده از داروهای ذکر شده باعث از بین رفتن انگل‌های گال می‌شوند، اما ممکن است خارش پوست شما فورا از بین نرفته و تا چند هفته نیز ادامه پیدا کند. برای بیمارانی که روش‌های درمانی فوق برای آنان پاسخگو نیست یا افرادی که قادر به استفاده از داروهای نام برده شده نیستند، پزشکان ممکن است استفاده از پماد موضعی که از ترکیب سولفور (گوگرد) و وازلین ساخته می‌شود را تجویز کند.
تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای بیماری گال
همانطور که اشاره شد، پس از اعمال داروهایی که موجب کشته شدن انگل‌های گال می‌شوند ممکن است خارش پوست شما تا مدتی ادامه پیدا کند. شما می‌توانید برای تسکین خارش پوستتان از روش‌های زیر استفاده کنید:
- پوست خود را مرطوب و خنک نگه دارید: قرار گرفتن پوست در آب خنک، حمام کردن با جو دوسر یا قرار دادن پارچه خنک و مرطوب روی محل تحریک شده پوست، می‌تواند به کاهش میزان خارش کمک کند.
- استفاده از لوسیون تسکین دهنده: لوسیون کالامین، که می‌توانید آن را بدون نیاز به نسخه پزشک از داروخانه‌ها تهیه کنید، می‌تواند درد و خارش ایجاد شده توسط تحریک‌های خفیف پوستی را تسکین دهد.
- استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها: با مشورت و تایید پزشک، شما می‌توانید از آنتی‌هیستامین‌ها نیز برای تسکین واکنش‌های پوستی ناشی از گال استفاده نمایید.
مراجعه به پزشک
در صورت ظهور علائم و نشانه‌های بیماری گال در شما یا فرزندتان، برای انجام معاینات به پزشک خانوادگی خود یا متخصص اطفال مراجعه نمایید. در ادامه، اطلاعاتی که پیش از مراجعه به پزشک نیاز دارید را به شما خواهیم گفت:
- لیست علائمی که شما یا فرزندتان دارید و مدت زمانی که در بدن شما ظاهر شده‌اند.
- لیست ناقلان احتمالی بیماری، که شامل افرادی از اعضای خانواده‌تان است که به راش‌های پوستی مبتلا شده‌اند.
- اطلاعات پزشکی بیمار، که شامل سایر ناراحتی‌هایی که به آن مبتلا هستید و نام داروهایی است که در حال حاضر مصرف می‌کنید.
- سوالاتتان از پزشک، برای مطمئن شدن از شرایط پزشکی خود.
در ادامه، به چند سوال ساده که می‌توانید در مورد بیماری گال از پزشک خود بپرسید اشاره شده است:
- علت علائم و نشانه‌های موجود چه چیزی می‌تواند باشد؟
- شما چه رویکرد درمانی را پیشنهاد می‌کنید؟
- پس از شروع درمان، چه زمان علائم و نشانه‌ها شروع به بهبود یافتن می‌کنند؟
- چه زمان برای معاینه مجدد و مطمئن شدن از جوابگویی روش درمان به شما مراجعه کنم؟
- آیا روش درمان یا مراقبت خانگی وجود دارد که با رعایت آن‌ها، به روند بهبود بیماری سرعت بدهم؟
- آیا ناقل بیماری هستم؟ تا چه زمان بیماری توسط من به سایر افراد منتقل می‌شود؟
- چه کارهایی باید انجام بدهم تا خطر انتقال بیماری به سایر افراد کمتر شود؟
هنگام معاینه، پزشک شما برای سنجیدن شرایط، سوالاتی از شما خواهد پرسید. در صورتی که برای پاسخگویی به این سوالات آماده باشید، می‌توانید از زمان معاینه خود برای دریافت اطلاعات بیشتر از پزشک استفاده کرده و تمامی شبهات خود در مورد بیماری را برطرف نمایید؛ به همین منظور، در ادامه به چندین مورد از سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد اشاره کرده‌ایم:
- چه علائمی در بدن شما ظاهر شده است؟
- چه زمان برای نخستین بار متوجه این علائم شدید؟
- آیا علائم با گذشت زمان شدید‌تر شد؟
- در صورت ابتلا به راش‌های پوستی، در چه مناطقی از پوست بدنتان اتفاق افتاده است؟
- از افرادی که با آن‌ها ارتباط نزدیک و مداوم دارید، آیا کسی هست که در طول چند هفته اخیر، به راش پوستی یا خارش پوست مبتلا شده باشد؟
- آیا در حال حاضر باردار یا شیرده هستید؟
- آیا اخیرا یا هم‌اکنون، تحت درمان برای شرایط پزشکی یا بیماری دیگری هستید؟
- هم‌اکنون در حال مصرف چه داروهایی هستید؟ (داروهای با نسخه، بدون نسخه، ویتامین و مکمل‌های در حال مصرف ذکر شوند)
تا زمان مراجعه به پزشک چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟
انتخاب روش درمانی و پیش‌بردن آن، باید تحت نظر پزشک انجام شود، اما تا زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، می‌توانید با استفاده از روش‌های خانگی یا داروهای بدون نسخه مربوطه، خارش پوست خود را تسکین دهید؛ آب خنک، آنتی‌هیستامین‌ها و لوسیون کالامین می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند. در صورتی که کودک شما به گال مبتلا شده است، از پزشک خود در مورد روش‌ها و داروهای مجاز برای تسکین خارش در کودکان مشورت بگیرید.
منبع:
از کدام خدمات دکتردکتر استفاده کنیم؟
نوبت‌دهی اینترنتی
اگر شما نیاز به یک رژیم غذایی مناسب دارید یا درگیر مشکلات تغذیه‌ای شده‌اید با استفاده از امکان نوبت‌دهی اینترنتی می‌توانید به راحتی برای مراجعه حضوری به پزشک، برای روز و ساعت دلخواه خود از پزشک مورد نظرتان، نوبت دریافت کنید. برای دریافت نوبت اینترنتی از پزشک متخصص تغذیه و سلامت روی دکمه زیر کلیک کنید.
ویزیت تلفنی
گاهی اوقات دسترسی به پزشک سخت و هزینه‌بر است. شما با استفاده از امکان ویزیت تلفنی می‌توانید به راحتی برای دریافت مشاوره تلفنی از پزشک مورد نظرتان، نوبت دریافت کنید. برای برقراری تماس تلفنی با پزشک متخصص تغذیه و سلامت دلخواهتان روی دکمه زیر کلیک(یا لمس) کنید.
پرسش و پاسخ پزشکی
شما با استفاده از امکان پرسش و پاسخ با پزشک می‌توانید در هر ساعتی از شبانه روز پرسش پزشکی خود را مطرح کنید و پاسخ معتبری از پزشک دریافت کنید. برای ثبت سوال پزشکی خود روی دکمه زیر کلیک(یا لمس) کنید.