چرا سگ دست خود را ليس مي زند

بیماری نورودرماتیت به نام گرانولومای ناشی از لیسیدن دست و پای سگ هم خوانده می‌شود. این ناهنجاری پوستی در اثر لیسیدن پنجه‌ها به طور مکرر توسط خود حیوان ایجاد می‌شود، به طوری که دست یا پای حیوان با لیسیدن بیش از حد و یا حتی گاز گرفتن پنجه‌ها منجر به ایجاد پلاک گرد و زخم ضخیم و سفتی در موضع می‌گردد که علت آن می‌تواند ارگانیک یا روانی باشد.

امروزه معتقدند که برای ایجاد این بیماری، مشکلات ارگانیک بیشتر متداول است، مانند: بیماری‌های قارچی و باکتریایی، دمودیکوز، تروماهای قبلی، آلرژی (غذایی، آتوپی و گزش کک) و مشکلات مفصلی.
 برای تشخیص تفریقی ابتدا باید این موارد را رد کرد و بعد به روانی بودن آن فکر کرد. اگر چه اتیولوژی ALD نامشخص است، اما اضطراب ناشی از تنهایی در حیوان باعث می‌شود که سگ عادت به لیسیدن غیر عادی پنجه‌های دستش کند. در سابقه بیماری ALD در سگ‌ها می‌توان مشاهده نمود که حیوان مبتلا اغلب روزها تنهاست. بیماران کلاسیک ALD سگ‌های بزرگ و فعالی هستند که صاحبانشان مدت زیادی از روز را در منزل نیستند و اغلب سگ‌ها در این مدت در خانه تنها هستند.
 محدودیت آزادی سگ نیز می‌تواند زمینه ساز این عارضه باشد. سگ‌هایی که برای مدت طولانی در جایی محدود یا بسته هستند، برای تخلیه این محرومیت دست خود را می‌لیسند. در بقیه سگ‌ها وجود درماتوزی که قبلاً وجود داشته (درماتوز موضعی) مانند عفونت، نئوپلاسم و زخم می‌تواند باعث تسریع سیکل معیوب خارش و لیسیدن شود. 
لیسیدن مداوم باعث تحریک پوست شده که خودش ایجاد خارش می‌کند و خارش زیاد واکنش لیسیدن مکرر را به دنبال دارد. این سیکل تا زمان ایجاد زخم ادامه دارد. زخم می‌تواند ایجاد خارش کند و خارش هم در پاسخ به راحت شدن حیوان به طور غیر ارادی می‌تواند موجب بروز زخم شود. لیسیدن زخم یا اروزیون باعث عمیق شدن آن و رسیدن آن به لایه های عمیق تر اپیدرم پوست می شود.
 واکنش لیسیدن مانع از التیام زخم شده و آن را مستعد عفونت می‌کند. هیپرپلازی اپیدرم و فیبروز درم باعث ایجاد پلاک های سفت گره دار (Nodular) می‌شود که این خود نشانه بیماری است. به این شکل ضایعه در این مرحله، تومور یا گرانولوم گویند، هر چند که تومور یا گرانولوم واقعی نیستند.

لیسیدن مداوم باعث آزاد شدن هورمون اندورفین شده که این واکنش موجب می‌شود حیوان احساس آرامش بیشتری داشته باشد. البته فاکتورهای آنآلرژیک که طی این عمل آزاد می‌گردد، درد حیوان را کاهش می‌دهد. تمام موارد مذکور حیوان را به خارش اجباری عادت می‌دهد. برخی نژادهای بزرگ سگ‌ها نظیر دوبرمن، گریت دین، لابرادور، رتریور طلایی و ژرمن شپرد نسبت به ALD حساستر و مستعدتر به نظر می‌رسند. سایر نژادها مانند نژادهای کوچک نیز می توانند مبتلا شوند.
 سگ‌ها در هر سنی می‌توانند مبتلا شوند اما سگ‌های بالای پنج سال بیشتر به درمانگاه دامپزشکی ارجاع داده می‌شوند. نرها بیشتر از ماده‌ها مبتلا می‌گردند. در اغلب موارد ضایعه یک طرفه و منفرد است. در برخی موارد چند اندام حرکتی مبتلا می‌شوند که در این گونه مواقع درمان مشکل خواهد شد، زیرا اغلب بیماری ارگانیک وجود دارد مانند: فرونکولوز استافیلوکوکی یا آلرژی. نکته‌ای که نشان می‌دهد در این عارضه علت روانی (سایکوژنیک) وجود دارد آن است که یک ضایعه دیگر ناشی از لیسیدن نزدیک محلی که بانداژ (بر روی زخم اولیه) شده است، ایجاد می‌گردد. شایعترین محل بخش جلویی دست و پا است. اما قسمت‌های قدامی دست و پا هم می‌توانند درگیر شوند. ضایعات مزمن به صورت پلاک‌های ضخیم و سخت یا ندول با سطح اولسره و فرورفتگی هیپرپیگمانته دیده می‌شود.

رفع مشکل روانی در صورتیکه علت عارضه باشد قدم اول می‌باشد که با چند سوال مشابه مشخص می‌شود:

• 
آیا سگ در خانه در طول روز تنها است؟
• آیا برای مدت طولانی در قفس و محیط بسته ای زندانی می شود؟
• آیا فرد یا حیوان جدیدی وارد یا دور از منزل شده است؟
• آیا سگ نزدیک حیوان جنس مخالف خود زندگی می‌کند که از وی بی بهره است؟

همه این سؤالات برای تعیین علت ALD می تواند مطرح باشد و اولین قدم تشخیص بیماری ALD، شناسایی علت و رفع آن می‌باشد.

• 
برای درمان ALD در سگ‌ها رعایت برخی شرایط نظیر ایجاد ارتباط نزدیکتر و بیشتر با سگ مبتلا مفید خواهد بود. بهتر است از قرار دادن سگ‌هایی که قبلاً در فضای آزاد زندگی می‌کرده‌اند در قفس پرهیز شود. می‌توان برای سگ خانه مناسبی تهیه کرد. حتی قرار دادن سگ در قفس در طول شب می‌تواند علت بروز این درماتیت باشد.
• آوردن سگ جدید می‌تواند باعث تفریح و کاهش لیسیدن گردد. موفقیت آن بستگی به میزان برقراری رابطه بین این دو سگ دارد. برای سگ نر، سگ ماده عقیم شده مناسب است.
• آزاد بودن سگ برای خروج از خانه البته در مناطق خارج شهری علاوه بر این مواردی که ذکر شد، درمان عمومی، موضعی و جراحی در کنار درمان رفتاری لازم خواهد بود.

اقتباس از مقاله علمی پژوهشی نورودرماتیت نوشته آقای دکتر محمدعلی راد استاد ممتاز دانشگاه تهران با همکاری دکتر علی میرشاهی و دکتر نرگس خرمی دستیاران بخش های داخلی و رادیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران

منبع: worldpets.ir